شرح دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه؛ پیشگفتار: دعای رؤیت هلال

پایگاه خبری جماران: در ادامه پیشگفتار مجموعه یادداشت های شرح دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه(ع) را می خوانید:

دعا، طلب چیزی است که به آن توجه شود و به آن رغبت و شوق باشد، و در فارسی «خواندن» است، خواندنی که همراه یک خواست و اشتیاق و طلب است.(التحقیق فی کلمات القرآن، لغت نامه دهخدا)

دعا، ریشه در فطرت انسان دارد. انسان به فطرت خویش طالب چیزهایی است و نیازهایی دارد که می‌خواهد آن را به دست آورد؛ و به همین دلیل در جایی که احساس می‌کند که می‌تواند به خواست وی پاسخ دهد، آن را می‌خواند.

و خواندن حق و دعا به درگاه  وی نیز به دلیل همین نیاز فطری است که گرایش به سوی صاحب قدرت و توان و پاسخگوی نیاز می باشد.

انسان به ذات خویش و به فطرت از خالق بی نیاز و صاحب قدرت و توانایی و صاحب فضل و لطف تقاضای رفع نیازهای خویش را دارد، و همچنین به فطرت خویش تسبیح گوی وی و رازگوی با اوست.

«وَإِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ؛ هیچ چیزی نیست مگر او را با سپاس و ستایش تسبیح می‌کند.»(اسراء، 44)

هرگاه انسان خودآگاهی پیدا کند، دعای ذاتی و فطری وی همراه دعای زبانی و درونی آگاهانه می‌شود، و با خداوند راز و نیاز خود را می‌گوید و او را به بهترین صفات می‌ستاید و با تمام وجود خویش و در همه مراتب خویش او را می‌خواند.

در فرهنگ غنی اسلام، دعا از جایگاه والایی برخودار است، دعا تنها درخواست از خداوند نیست، بلکه راز و نیاز با حق و حمد و ثنای خداوند و عشق ورزیدن به حق تعالی را در بر می‌گیرد. دعا مُخ عبادت شمرده شده است(عدة الداعی، ص 30). در منابع اسلامی و در قرآن مجید دعاهای زیادی آمده است، و برای بسیاری از حالات انسان و زمان‌ها و مکان‌های مختلف و نیازهای گوناگون دعا نقل شده است، دعای صبح، دعای شام، دعاهای روزها، ماه‌ها، دعا در حال سلامت و بیماری، دعا در رفاه و سختی، دعا برای رفع دردها، برای درمان فقرها و... .

یکی از دعاهای نقل شده در منابع اسلامی، «دعای هلال ماه» است که در آغاز هر ماه قمری به ویژه در ماه رمضان سفارش به خواندن آن شده است. دعای هلال ماه، از پیغمبر(ص)، از حضرت علی علیه السلام، و از دیگر اولیای حق نقل شده است. (اقبال الاعمال، جلد 1، ص 62؛ ....السفینه، ج 1، ص 321؛ بحارالانوار، جلد 92، ص 343) و یکی از آن دعاها، دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه از سیدالساجدین، زین‌العابدین، امام علی‌ابن الحسین علیه السلام است.

هلال ماه، ماه باریک شب‌های اول ماه را می‌گویند، البته برخی تنها باریکه ماه را در شب اول هلال نامیده‌اند، و برخی تا شب سوم و بیشتر و تا شب ششم، یا هفتم و همچنین شب‌های بیست و ششم و بیست وهفتم را هلال نامیده‌اند.( تاج العروس، قاموس اللغه و...)

دعای رؤیت هلال در همان آغاز دیدن ماه است که برای عموم افراد در همان روزهای نخست، پیش می‌آید. و گفتن هلال به روزها و شب‌های آخر به دور از حقیقت است، البته اختلاف در آن فایده چندانی ندارد، مگر برای کسانی که دعای رؤیت هلال را فرض دانسته‌اند، و بحث پیش آمده است تا چه زمانی چنین فرضی وجود دارد.

هلال را از هلّ، مشتق دانسته‌اند و برای آن معانی آورده‌اند، که درست‌ترین آن همان ریزش یکباره است که به انصباب مطر که ریزش باران است گفته‌اند، و احتمال دیگر به معنای صدا بلند کردن است که در هنگامه آغاز دیدن ماه، افراد به صوت بلند آن را فریاد زده و نشان می دهند.(التحقیق فی کلمات القرآن).