پایگاه خبری جماران: معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد امام خمینی ضمن ارائه گزارشی از عملکرد دو ساله کمیته امداد امام خمینی(س) در حمایت از مستضعفین کشور و محرومیت زدایی از مناطق محروم گفت: در ابتدای سال 97 تعداد خانوارهای کمک معیشت بگیر ما حدود یک میلیون و پانصد و دوازده هزار خانوار بودند. یعنی در مقایسه با ابتدای سال 95 که این آمار یک میلیون و هفتصد و پنجاه هزار خانوار بود، نزدیک به دویست و چهل هزار خانوار کاهش داشته ایم. البته باید توجه داشت که بخش عمده خروجی ها به دلیل توانمندسازی بود و همزمان شاهد ورود مددجویان نیز بوده ایم.
آنچه در ادامه می آید مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با فاطمه رهبر است:
زمانی که دوره جدید مدیریت کمیته امداد امام خمینی(س) آغاز شد این کمیته چند نفر مددجو داشت؟ چه خدماتی می گرفتند و چه تعداد از آنها به خودکفایی رسیده اند؟
تعداد خانوارهایی که کمک معیشت بگیر بودند، یعنی ماهیانه از کمیته امداد مستمری دریافت می کردند، در سال 95 یک میلیون و هفتصد و پنجاه هزار خانوار بودند که چیزی بالغ بر سه و نیم میلیون نفر جمعیت این خانوارها بود. معمولا عوامل مختلفی منجر به خروج مددجو می شود. بعضی از این شاخص ها مثل فوت و ازدواج عوامل طبیعی است و بعضی از آنها برنامه ریزی کمیته امداد در جهت توانمندسازی این عزیزان است.
در سال 95 برنامه ریزی های صورت گرفته منجر به خروج دویست و پنجاه هزار خانوار از چرخه حمایت شد که بخش قابل توجه آنها افرادی بودند که توانمند شدند و برای آنها ایجاد اشتغال شده بود. در کنار آن طبیعتا ما نمی توانستیم ورود را ببندیم و پشت نوبتی هایی که نیازمند ورود بودند یعنی حدود هفتاد و سه هزار خانوار را ما توانستیم وارد کنیم که ماحصل آن کاهش حدود یکصد و هفتاد و هفت هزار خانوار از خانوارهای تحت پوشش بود.
ما تا پایان سال 96 توانستیم 182 هزار خانوار را با همان سیاست ها از چرخه حمایت خارج کنیم و در کنار آن حدود 123 هزار خانوار وارد کمیته امداد شدند. یعنی در سال 96 نیز حدود 58 هزار خانوار کاهش داشتیم.
در ابتدای سال 97 تعداد خانوارهای کمک معیشت بگیر ما حدود یک میلیون و پانصد و دوازده هزار خانوار بودند. یعنی در مقایسه با ابتدای سال 95 که این آمار یک میلیون و هفتصد و پنجاه هزار خانوار بود، نزدیک به دویست و چهل هزار خانوار کاهش داشته ایم. البته باید توجه داشت که بخش عمده خروجی ها به دلیل توانمندسازی بود و همزمان شاهد ورود مددجویان نیز بوده ایم.
موردی هم بوده که به خاطر کمبود بودجه مستمری کسی حذف شود و یا به تأخیر بیفتد؟
نه؛ ما خدا را شکر می کنیم که یک روز هم مستمری هیچ عزیزی به تعویق نیفتاده است. اما بعضی اوقات منزل مسکونی مددجویان ما جا به جا می شود یا اتفاقاتی بین فوت سرپرست خانواده برای آنها رخ می دهد و سرپرست خانواده عوض می شود. ما قانونا فقط باید مستمری را به حسابی که به نام سرپرست خانوار است واریز کنیم. این جا به جایی ها ممکن است یکی دو ماه برای برخی افراد مشکل به وجود بیاورد. ولی از طرف کمیته امداد با هیچ نقصی مواجه نبوده ایم. حتی اگر مقداری از بودجه آخر سال تخصیص داده نشود از ردیف های بودجه اختصاصی دیگر خودمان جایگزین می کنیم و مستمری مددجویان در موعد مقرر پرداخت می شود.
آقای مهندس فتاح از سال 94 که به کمیته امداد آمدند تأکیدشان بر این بود که ابتدا مستمری مددجویان و سپس حقوق کارمندان کمیته امداد پرداخت شود. این انگیزه خوبی شده و پویایی خوبی است که در موعد مقرر مستمری مددجویان تماما پرداخت می شود. تقریبا از ابتدای سال 96 با تصویب مجلس محترم و اجرای دولت آقای دکتر روحانی ما با افزایش تقریبا سه تا چهار برابری مستمری ها رو به رو شدیم. یعنی تا قبل از سال 96 خانوارهای مددجوی ما از یک نفره تا پنج نفره و بیشتر چیزی حدود 53 تا 100 هزار تومان مستمری ماهیانه دریافت می کردند. ولی الآن خانوار یک نفره 148 هزار تومان، دو نفره 249 هزار تومان، سه نفره 324 هزار تومان، چهار نفره 419 هزار تومان و پنج نفره با بالا 465 هزار تومان مستمری ماهیانه دریافت می کنند که این مبلغ به حساب سرپرست خانوار واریز می شود.
در حال حاضر کمترین و بیشترین میزان مستمری ماهیانه مددجویان شما چقدر است؟
الآن خانوار یک نفره 148 هزار تومان و خانوار پنج نفره و بیشتر نیز 465 هزار تومان به صورت ماهیانه دریافت می نماید. البته ممکن است از فردی که مددجوی ما است سؤال کنید که چقدر از کمیته امداد دریافت می کنید؟ ممکن است بگوید دریافتی من از این اعداد مستمری کمتر است؛ حال آنکه وی وام قرض الحسنه گرفته و از مستمری وی کسر می گردد. اساسا خود مددجو رضایت دارد که از ما وام کارگشایی، اشتغال و سایر موارد دریافت کند و تمایل دارد که وقتی این وام را دریافت کرد اقساط این وام از محل مستمری او کم شود. یعنی کارت مستمری را ضمانت پرداخت اقساط وام قرار می دهد.
ضمن اینکه خدمات دریافتی مددجویان از کمیته امداد فقط محدود به مستمری نشده و طیف وسیعی از خدمات از مسکن، اشتغال، جهیزیه، درمان، مشاوره، بیمه اجتماعی، بیمه حوادث، وام و... را شامل می شود.
یعنی امکان دارد کسی از شما وام خودکفایی دریافت کند و هنوز مستمری بگیر باشد؟
برنامه های ما این طور است که به محض اینکه وام خودکفایی و اشتغال را در اختیار مددجو قرار می دهیم قرار نیست او را خارج کنیم. با هماهنگی های معاونت اشتغال و خودکفایی و حمایت و سلامت خانواده بخشنامه ای را به همه استان ها ابلاغ کردیم که بر اساس آن برای برخی از مشاغل 12 ماه و برای برخی دیگر 18 ماه و حتی برای برخی 24 ماه تنفس گذاشتیم که به صرف پرداخت وام، مددجو را خارج نکنیم؛ این کار باید توسعه پیدا کند و به بار بنشیند و مبنای عمل ما در این خصوص حقوق و دستمزد مصوب شورای عالی کار است. برخی از موارد اشتغال ما رشته های کشاورزی است که باید به محصول و تولید درآمد برسد؛ بنابر این نیازمند چند ماه تنفس است.
در کنار این خدمات، ارتباط افرادی را که از تحت حمایت خارج کرده ایم با امداد قطع نمی شود. کسانی که مستمری بگیر ما بودند و به هر دلیلی از گرفتن مستمری خارج شده اند، از دیگر خدمات ما بهره مند شده و خدمات تک یا چند خدمتی دریافت می کنند. مثلا اگر مادری توانمند شده و ما او را از چرخه دریافت مستمری خارج کرده ایم به منزله قطع کمک به او نیست؛ اگر فرزند او حامی داشته، همچنان حامی خود را دارد، کارت درمان او همچنان در اختیارش هست و خدمات درمانی را از ما دریافت می کند، دانش آموزان و یا دانشجویان او دریافت سرانه دانش آموزی و دانشجویی را دارند و چنانچه نیازمند وام خود اشتغالی یا توسعه وام باشد آن هم در اختیارش داده می شود. یعنی به این صورت نیست که اگر ما کسی را از چرخه دریافت مستمری خارج کردیم ارتباط ما با او قطع شده باشد. ما در پایان سال 96 بیش از یک میلیون نفر (517 هزار خانوار) را داریم که به صورت تک خدمت و یا چند خدمت از آنها حمایت می کنیم و این آمار علاوه بر آمار مددجویان کمک معیشت بگیر است.
غیر از مواردی که گفتید، کمیته امداد امام خمینی(س) چه خدمات دیگری به مددجویان خود ارائه می دهد؟
سالمندان بالای شصت سال سن ما تا پایان سال 96 بیش از یک میلیون و سیصد هزار نفر بوده اند. نشان می دهد جامعه هدف ما جامعه حساسی هستند که باید خدمات ویژه ای به آنها بدهیم. بیمه تکمیلی و کلیه خدمات درمانی برای آنها ارائه می گردد.
حدود یک میلیون نفر زنان سرپرست خانوار جامعه هدف ما هستند و این آمار هم نشان از حساس بودن جامعه هدف ما دارد. یعنی بیش از 61 درصد از مددجویان ما سرپرست زن و حدود 39 درصد سرپرست مرد هستند. بیش از 45 درصد شهری و بیش از 54 درصد روستایی هستند. بیش از 561 هزار خانوار ما ساکن ضرایب محرومیت های مناطق محروم و مرزی ما هستند؛ یعنی تقریبا 37 درصد از مددجویان ما در این مناطق هستند. بیش از 48 درصد از خانوارهای تحت پوشش ما یک نفره هستند؛ این نشان می دهد که نیازمند توجه بیشتر هستند. بیش از 31 درصد آنها دو نفره هستند. یعنی حدود 80 درصد از مددجویان ما خانواده های یک نفره و دو نفره هستند که نیازمند توجه بیشتر به آنها است.
بیش از 48 درصد عواملی که سبب می شود خانواده ها تحت پوشش ما بیایند فوت سرپرست است. این نشان می دهد که ما باید نگاه توسعه بیمه های اجتماعی را در جامعه بیشتر کنیم. از کار افتادگی سرپرست دومین عاملی است که بیش از 31 درصد از ظرفیت خانواده های تحت پوشش ما هستند. بیماری و معلولیت 5 و طلاق و متارکه هم حدود 20 درصد از علت تحت پوشش قرار گرفتن افراد است. ما با سازمان امور زندان ها تفاهمنامه ای داریم که 34 هزار خانواده ای که سرپرست آنها زندانی است تحت پوشش ما هستند.
علاوه بر آن ممکن است مددجوی ما فرزندی داشته باشد که تحت پوشش طرح محسنین و یا ایتام باشد. «محسنین» طرحی است که افراد پدر دارند ولی به هر دلیلی توان تأمین معاش خانواده را ندارد. این بچه ها حامی دارند و حتی ممکن است یک بچه 10 حامی داشته باشد. میانگین سرانه دریافتی ایتام سطح کشور ماهیانه 160 هزار تومان است. البته این رقم در برخی شهرها 350 هزار تومان است و بر اساس شرایط متغیر می باشد.
همچنین ما 304 هزار دانش آموز و 62 هزار دانشجو داریم که سرانه تحصیل دریافت می کنند. سال 96 ما حدود 68 هزار کمک هزینه جهیزیه دو و نیم میلیون تومانی و 200 هزار فقره وام قرض الحسنه داشتیم. حدود 38 هزار فقره از فرزندان مددجویان ما از تسهیلات معافیت، انتقال و کاهش تعرفه های نظام وظیفه استفاده کردند. حدود 67 هزار فقره نیز معافیت انشعاب آب، برق، گاز و عوارض ساختمان داشته اند. همه مددجویان ما بیمه حوادث هستند و چنانچه خودشان، اسباب و اثاثیه و یا محل نگهداری دامشان صدمه ببیند بیمه حوادث هستند. بیماران خاص و صعب العلاج ما بیمه تکمیلی دارند. ضمن اینکه سه میلیون نفر بیمه تکمیلی و فرانشیز استفاده می کنند. همچنین 100 هزار کودک زیر پنج سال تحت پوشش برنامه رفع سوء تغذیه قرار دارند. بیمه اجتماعی، مشاوره و راهنمایی، معاضدت حقوقی، خدمات مسکن، تأمین لوازم ضروری و... از دیگر خدمات امداد به مددجویان تحت پوشش می باشد.
مواردی که ذکر کردید کمک هایی بود که به صورت فردی به افراد داشته اید. در زمینه محرومیت زدایی از مناطق محروم کشور چه فعالیت هایی داشته اید؟
اولا ما طبق سیاست های کمیته امداد امام خمینی(س) و برنامه های راهبردی پنج ساله اولویت را به مناطق محروم داده ایم. یعنی کلیه کمک های ما با اولویت مناطق محروم است. به طور مثال اگر ما سرانه دانش آموزی را به طور مساوی بین 304 هزار دانش آموز در سراسر کشور داریم، در کنار آن بسته های لوازم التحریر را تهیه کردیم که مثلا در سال 96 یکصد و بیست هزار بسته لوازم التحریر را فقط به مناطق محروم و مرزی اختصاص دادیم. این مثالی برای تمام خدمات ما است که تمرکز آن را به ضرایت نه، هشت و هفت که در مناطق محروم هستند سوق داده ایم.
در سال 96 برنامه ریزی کردیم و علاوه بر کمک هایی که به همه مددجویان پرداخت می کنیم، برای این مناطق نیازسنجی کردیم و متوجه شدیم نیازهای ضروری آنها توزیع منبع آب و وسایل گرمایشی و سرمایشی از جمله بخاری های نفتی و گازی و آبگرمکن و یخچال و پنکه است. تا پایان سال 96 ما توانستیم نیازهای ضرایب نه و هشت را تأمین کنیم (حدود 195 هزار قلم کالای ضروری) و مابقی ضرایب در سال 97 در دستور کار است. ما با گروه های جهادی تعامل کردیم و در مرحله اول 90 و در منطقه دوم 30 منطقه حاد شناسایی شد و شش کارگروه ویژه برای شش منطقه حاد تشکیل داده ایم که بتوانیم در سال 97 رویکردی داشته باشیم که کل نیازهای مددجویان ما در آن مناطق رفع شود تا اجازه ندهیم مناطق محروم و مرزی ما خالی از سکنه شوند.
میزان رضایت مردم از فعالیت های کمیته امداد امام خمینی(س) را چطور ارزیابی می کنید؟
به نظر من رضایتمندی یک امر نسبی است. با توجه به مسائل اقتصادی و شرایطی که الآن وجود دارد، اگر بخواهید از آحاد مردم که تحت پوشش کمیته امداد نیستند هم نیازسنجی کنید ممکن است نارضایتی داشته باشند و ممکن است بعضی از این نارضایتی ها هم به حق باشد. ما با تعاملی که با مجلس و دولت داریم تمام تلاش خودمان را می کنیم. به نظر من اینکه در سال گذشته بیش از سه تا چهار برابر مستمری مددجویان ما افزایش پیدا کرده یک رضایتمندی نسبی ایجاد نموده است. اگر ما خدمتی را داریم به یک فرد می دهیم در تمام جوانب نیازهای خانواده او برنامه ریزی هایی داریم که به شکل یک بسته ارائه می شود. ما مددجویان عزیزمان را مثل خانواده خودمان می دانیم و تا جای امکان تلاشمان این هست که بتوانیم به آنها خدمت بدهیم.
کمیته امداد مثل اورژانسی می ماند که نیازهای اولیه و رفع مشکلات اولیه را دارد و اشخاص را به مرحله ای از توانمندی می رساند و به جامعه بر می گرداند. ولی عده ای از این عزیزان مثل بیماران صعب العلاج یا سالمندان که امکان توانمندی ندارند، تا آخر عمرشان روی سر ما جای دارند، مهمان ما هستند و ما تلاش می کنیم که بتوانیم نیازهای آنها را تا حد ممکن برطرف کنیم.
ما همه این خدمات را ارائه می کنیم، ولی چون کار انسانی است، گاهی ممکن است توقعات بیشتر باشد و نارضایتی به وجود بیاید. ولی با توجه به حضور ما در منزل مددجویان و دیدارهایی که در سطح ریاست و یا معاونین، مدیران و مددکاران از آنها می کنیم، همه تلاش ما این است که درجه این رضایتمندی بالا برود.
اقدامی که ما داریم برای سرکشی بیشتر و بالا بردن این رضایتمندی انجام می دهیم بحث برون سپاری است. الآن موضوع برون سپاری در دستور کار کمیته امداد هست که ما آن دسته از خدماتی را که می توانیم به حوزه های علمیه، کلینیک های روانشناسی یا مددکاری، مراکز نیکوکاری و مراکز خیریه و کلیه جاهایی که می توانند به ما کمک کنند، واگذار کنیم که رسیدگی به مددجویان بیشتر، منظم تر، دقیق تر و تخصصی تر صورت بگیرد. در نتیجه ما تلاش خودمان را می کنیم؛ ان شاء الله اول خداوند کمک می کند و دوم مددجویان ما راضی باشند.
