یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: به نظر من آیت الله هاشمی رفسنجانی، شهید بهشتی، شهید مطهری و آیت الله موسوی اردبیلی واقعا جاودانه تاریخ هستند و فوت نمی کنند؛ جسمشان از میان ما می رود اما روح و فکر آنها برای ما زنده است. افکار شهید مطهری در آثارش زنده است و همچنین افکار آیت الله هاشمی رفسنجانی در آثار ایشان زنده است و پیروان این اندیشه ها باید راه آنها را ادامه دهند.
متن گفت و گوی آیت الله محسن غرویان با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران را در ادامه می خوانید:
به نظر شما مهمترین دغدغه سیاسی آیت الله هاشمی رفسنجانی چه چیزی بود؟
من به نظرم می رسد که مهمترین دغدغه سیاسی آیت الله هاشمی رفسنجانی این بود که مسیر انقلاب به دست متحجرین و مرتجعین نیافتد و مسیر انقلاب در جهت اندیشه های امام خمینی (س) که اعتدال است همچنان استمرار پیدا کند و تذکرات و توجهات ایشان بیشتر معطوف به همین مسأله بود و ایشان احساس می کردند که یک قرائت خشک و متحجرانه ای دارد از دین و اسلام غلبه پیدا می کند؛ همان اندیشه ای که خود حضرت امام هم نگران آن بودند و دغدغه آیت الله هاشمی هم همین بود که متحجرین، مرتجعین و کسانی که تفکرات بسیار افراطی و سر سختانه ای از اسلام و قرائت های غیر علمی و غیر عقلانی از اسلام دارند غلبه پیدا نکنند بلکه اسلام معتدل، انسانی و بشری در خدمت مردم قرار بگیرد که انقلاب بتواند مسیر خودش را ادامه دهد.
نقش ایشان در همبستگی نیروهای سیاسی کشور از جناح های مختلف را چطور ارزیابی می کنید؟
سه خصوصیت در آیت الله هاشمی رفسنجانی باعث وحدت بود. خصوصیت اول این بود که ایشان اندیشه تقریبی داشتند و معتقد به اتحاد جهان اسلام و تقریب بین مذاهب و حتی ادیان بودند و تفکر حاکم بر ذهنیت آیت الله هاشمی رفسنجانی همیشه تقریب و نزدیک کردن گروه ها، مذاهب، ادیان و دانشمندان و علما به یکدیگر بود. خصوصیت دوم ایشان روحیه محبت و روحیه عاطفی ایشان بود. ایشان بسیار انسان عاطفی و اهل محبت بودند و به همه از جمله مردم و جوان ها محبت داشتند و حتی معتقد بودند باید به مخالفین محبت کرد و از راه محبت و دل و قلب افراد را جذب کرد. این هم تأثیر بسیار زیادی در اجماع ملی و وفاق مردم داشت.
ویژگی سوم آیت الله هاشمی رفسنجانی این بود که ایشان اهل عقلانیت بودند یعنی در هر مسأله سیاسی و اجتماعی معتقد بودند که ما باید عقل جمعی را به دست بیاوریم و دانشمندان و اساتید حوزه و دانشگاه کنار هم بنشینند و با هم گفت و گو کنند چون جمع بندی نهایی اکثریت آرای عقلاء و نخبگان بهترین راه را در مسائل برای ما مشخص می کند. لذا ایشان اهل مشورت و نظرسنجی از متخصصین و دانشمندان و علما در هر بحثی بودند و این هم باعث شد که ایشان به نظرات دیگران احترام بگذارند و از آنها استفاده کنند که خود این باعث وحدت و انسجام بیشتر متختصصین، علمای حوزه و دانشگاه و نهایتا وحدت و انسجام مردم می شد.
خلأ عدم وجود ایشان در فضای سیاسی کشور چطور می تواند جبران شود؟
من واقعا سخت و مشکل می بینم که کسانی بتوانند جای ایشان را پر کنند چون ایشان جامعیت و شخصیت گسترده ای داشتند که تأثیرگذاری آن در ابعاد مختلف بود.
بعد از رحلت ایشان سیاستمداران بزرگ جهان، مراجع و علمای داخلی و مراجع نجف مثل آیت الله سیستانی، دانشگاهیان و حوزویان ما در سطوح مختلف و مردم میلیونی و همچنین رزمندگان ادای احترام می کنند. این امر نشان می دهد که آیت الله هاشمی رفسنجانی یک شخصیت ذو ابعاد بودند و تأثیرگذاری ایشان واقعا وسیع بوده است. مثل این است که ما وقتی سنگ کوچکی را در آب می اندازیم موج کوچکی را ایجاد می کند ولی وقتی یک سنگ 10 تنی را در آب بیاندازیم امواجی که ایجاد می کند بسیار گسترده است. از این امواج وسیع انعکاس رحلت ایشان ما می فهمیم که ایشان شخصیت عظیم و جامع الاطرافی داشتند که این همه در کشورهای مختلف در سطح بین المللی و در داخل اثر گذاشته و همه ادای تعظیم و احترام به شخصیت ایشان دارند.
به هر حال کسی با این جامعیت شاید کم باشد ولی به نظر من راه ایشان ادامه دارد و شاگردان مکتب فکری ایشان باید راهش را ادامه دهند. ما در داخل کشور شخصیت هایی مثل حجج سید حسن خمینی، ناطق نوری و حسن روحانی را داریم که شاگردان مکتب فکری آیت الله هاشمی رفسنجانی هستند که به نظر من باید راه و آرمان ها و ایده های آیت الله هاشمی رفسنجانی را استمرار ببخشند.
آیت الله هاشمی رفسنجانی آخرین نفر از پنج نفر اول شورای انقلاب بودند که رحلت کردند. بر این اساس به نظر شما با از دست دادن نسل اول انقلاب مهمترین اتفاقی که برای این انقلاب پیش می آید چیست؟
به نظر من آیت الله هاشمی رفسنجانی، شهید بهشتی، شهید مطهری و آیت الله موسوی اردبیلی واقعا جاودانه تاریخ هستند و فوت نمی کنند؛ جسمشان از میان ما می رود اما روح و فکر آنها برای ما زنده است. افکار شهید مطهری در آثارش زنده است و همچنین افکار آیت الله هاشمی رفسنجانی در آثار ایشان زنده است و پیروان این اندیشه ها باید راه آنها را ادامه دهند؛ همان طور که امام خمینی (س) زنده است برای اینکه نظام جمهوری اسلامی برقرار و انقلاب اسلامی پا بر جا است.
بنابر این همان طور که امام فرمودند «هاشمی زنده است چون نهضت زنده است» و همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند یار دیرین من که 59 سال سابقه دوستی مستمر با هم داریم، خود مقام معظم رهبری فرمودند که نظام ما بر پایه های فکری و تئوریک اندیشه های شهید مطهری استوار است.
بنابر این مردان متفکر، حکیم، دانشمند و فیلسوفان و نظریه پردازان نمی میرند بلکه جسمشان از میان ما می رود ولی افکار آنها زنده است. من فکر می کنم آیت الله هاشمی رفسنجانی هم یکی از تئوری پردازان و تئوریسین های متفکر این انقلاب بودند که افکار ایشان زنده و جاودانه است که البته خلأ ایشان بسیار سنگین است و جبران وجودش بسیار سخت است اما فکر آنها را می توان همچنان زنده و محرک برای حرکت به سوی آینده نگه داشت.
به هر حال خلأ وجود ایشان نباید محسوس باشد و باید زود توسط شاگردان مکتب فکری او پر و اندیشه هایش همچنان حفاظت و صیانت شود. مثلا دانشگاه آزاد اسلامی یک یادگار بسیار ارزشمند تاریخی از آیت الله هاشمی رفسنجانی است که باید توسط هیأت امنا و هیأت مؤسس همچنان حفاظت و صیانت شود و افکار آیت الله هاشمی رفسنجانی در دانشگاه برای دانشجویان و نسل جوان آینده بیان و تبیین شود و همچنین در مجمع تشخیص مصلحت نظام که یک مرکز فکری و علمی سطح بالای فوق قوای سه گانه است باید اندیشه های ایشان پاسداری شود و راه ایشان ادامه پیدا کند.
