تقی آزاد ارمکی: حوزه سیاسی کشور شکاف های متعدد پیدا کرده است/ محمود صادقی: جامعه از مسئولیت گریزی مسئولان رنج می برد/ داوود سلیمانی: نمی توان اندیشه، فکر و علم را در بند کرد

جلسه هم اندیشی با موضوع «انتظارات دانشگاهیان از نامزدهای ریاست جمهوری 1400» توسط انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها به صورت مجازی برگزار و طی آن چالش هایی مثل دخالت سیاسیون در دانشگاه ها و دیگر مسائل و مشکلات مربوط به دانشگاه ها در این نشست مطرح شد.

به گزارش خبرنگار جماران، تقی آزاد ارمکی در این نشست گفت: من نمی خواهم در مورد کیفیت آموزش عالی در ایران صحبت کنم. دانشگاه و نهاد علم در ایران یک نهاد یک پارچه نیست و مثل حوزه سیاسی که شکاف های متعدد پیدا کرده و یک زخم بنیادین به کالبد دانشگاه وارد شده و شکاف های متعددی شاهد هستیم که تبدیل به عنصری برای سرخوردگی دانشگاه شده است. عرصه های متفاوت باعث شده که شکاف های متعدد ایجاد کند و به نظر من تفرق عرصه هایی که در دانشگاه وجود دارند.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران افزود: در دانشگاه غلبه بیشتر بر کارمند بوروکرات و سیاستمدار است تا دانشمند. در نظام مدرن، دانشگاه برای پاسخ به نیازهای جامعه است و این بوروکراسی باعث شده که حوزه دانشمندی در دانشگاه به حاشیه برود و نظام مدیریتی دانشگاه هم از این وضعیت رنج می برد و دانشگاهیان نیستند که مدیران و وزیر را تعیین می کنند. در صورتی که ما می بینیم مجموعه ای دستگاه ها تعریف شده که بیشتر از دانشمندان مدیریت دانشگاه را تعیین می کنند.

چالش اساسی در ایران علم و دانش است

وی با بیان اینکه از نظر من چالش اساسی در ایران علم و دانش است، تصریح کرد: ولی درست است که ما فقر، مشکل سیاست خارجی و عدم مشارکت و آسیب های اجتماعی داریم، مشکل ما به حاشیه رفتن دانشمندی است که ریشه آن در غلبه سیاستمداری و کارمندی بر حوزه دانش در دانشگاه است. به جای حرف های عجیب و غریب هر چیز را جای خودش برگردانیم. دانشگاه دچار بحران علم است و ریشه ناکارآمدی نظام سیاسی به بحران در حوزه دانش و دانشمندی بر می گردد.

آزاد ارمکی در پاسخ به سؤالی تأکید کرد: وظیفه دانشگاه در نظام اجتماعی مدرن چیزی به نام «دانشمندی و فرهیختگی» است. یعنی دانشمند متعهد تولید می کند. یعنی آدمی که متخصص یک حوزه ای نیست وقتی به کار برده می شود از همین جا بی صداقتی شروع شده است. فرض کنید یک آدمی بر اساس روابط خویشاوندی و حزبی بر کار گمارده شده و کارهای این آدم بر اساس منافع خانواده و حزب است. یعنی مشکل ما این است که به واسطه کسانی که توانایی ندارند عرصه ها را اشغال کرده ایم.

وی با تأکید بر اینکه دانشگاه باید غیر سیاسی باشد، ادامه داد: اگر دانشگاهیان فرصت کنند از شرّ سیاستمداران راحت شوند که خودشان تصمیم بگیرند و دانشگاه را رها کنید که قواعد بازی خودش را تصمیم بگیرد. ما رئیس جمهوری نیاز داریم که چالش های بیرون را به دانشگاه منتقل نکند و بلکه چالش های دانشگاه را به بیرون منتقل کند. در این فضا دانشگاه جان می گیرد و فضا برای ظهور و بروز دانشمندان باز می شود. راه اخلاقی کردن جامعه واگزار کردن دانشگاه به دانشمندان است و از بالا بر آن سیطره ای نباشد.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران اظهار داشت: ما علم را مدرک تلقی کردیم. این اشکال هم از دوره آیت الله هاشمی شروع شد و ادامه پیدا کرد. به نظرم این فی الواقع به استهزاء گرفتن علم است. کارمند سیاستمدار از دانشگاه استفاده نامناسب کرد. هیچ کدام از اینها دانشمند نیستند. دو ساعت سر کلاس درس ننشسته اند و دو مطلب ننوشته اند و دو کتاب نخوانده اند. معلم شدن و امتیاز علمی گرفتن به این راحتی نیست. فی الواقع تجاوز به عرصه علم اتفاق افتاده است. یک دانشمند اگر دانش را دوست داشته باشد به حوزه سیاست وارد نمی شود.

وی تأکید کرد: این عناوین فروخته شده است. از این عناوین نمی تواند تخصص بیرون بیاید. مشکل فقدان علم در این کشور است. کسی که می خواهد دانشمند شود باید مسیر دیگری طی کند نه این بازی فروش مقاله و امثال اینها که به سخره گرفتن دانشگاه است و به نظر من فروش علم منشأ آن بود. امروز باید دانش اصل باشد. واگذار کردن کار به متخصص راه چاره است.

محمود صادقی: جامعه از مسئولیت گریزی مسئولان رنج می برد

محمود صادقی نیز در این نشست گفت: با بهره گیری از مطالعات مختلفی که داشتیم عنوان دولت مطلوب خودمان را «دولت پاسخگو» عنوان کردیم چون فکر می کردیم که جامعه از مسئولیت گریزی مسئولان رنج می برد و حاکمیت و دولت در قبال مسئولیت هایی که دارد و تعهداتی که به جامعه می دهد پاسخگویی داشته باشد. البته پاسخگویی یکی از مؤلفه های حکمرانی خوب است.

نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری افزود: در حکمرانی خوب از یک طرف حق اظهارنظر برای مردم شناخته می شود و از طرف دیگر دولت پاسخگو است، مبارزه با فساد و شمول گرایی است و همه آحاد مردم در تصمیم گیری مشارکت دارند و حتی دیکتاتوری اکثریت هم نیست و صدای اقلیت هم شنیده می شود و تلاش می شود همه امور با وفاق و اجماع صورت بگیرد و یکی دیگر از ویژگی های آن انصاف یا عدالت است.

وی اظهار داشت: بر اساس شاخص های بین المللی ما از نظر حکمرانی خوب جایگاه مناسبی نداریم. یکی از موانع حکمرانی خوب مانع فرهنگی است. به هر حال سیاست ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ دارد و به نظر می آید که ما در این زمینه هم می شود گفت فرصت ها و چالش هایی داریم اما مشکلی که داریم میل به سلطه گری و سلطه جویی در فرهنگ سیاسی ما است و می بینیم حتی با سرنگونی یک نظام شاهنشاهی و استقرار جمهوری همان مناسبات نظام استبدادی در طی این سال ها بازتولید شده و حق اظهار نظر عمومی در برابر فرهنگ استبدادی دوگانه ای تشکیل داده که مانع حکمرانی خوب شده است.

صادقی یادآور شد: انگار قانون برای ضعفا است و حکمران خودش را در بند قانون نمی داند. یکی از ملاک های حاکمیت قانون شمول قانون برای قانون است و ما در قانون اساسی اصولی داریم که همه در برابر قانون مساوی هستند و در مجلس هم سعی کردم بگویم یکی از افتخارات ما اصل 107 است. در بازنگری سال 68 کلیدواژه «مطلقه» اضافه شد ولی تصوب کنندگان قانون این دقت نظر را داشته اند که آن را ذیل اصل 107 بیاورند. با وجود این در عمل می بینیم که خیلی از قوانین به شورای نگهبان می رود و شورای نگهبان می گوید شمول این قانون به رهبری و نهادهای زیر نظر رهبری خلاف اصل 110 است.

وی در پاسخ به سؤالی در خصوص معیشت دانشگاهیان گفت: معیشت دانشگاهیان منتزع از معیشت عامه مردم نیست. ما درگیر مسائل مختلفی هستیم و تورم لجام گسیخته عوامل مختلفی دارد و عوامل ساختاری آن در ساختار اقتصادی کشور است که با تولید نقدینگی سعی می کند مشکل خودش را حل کند و در این دولت به بیشترین خودش رسیده است. مضاف بر اینکه ضعف اقتصاد ملی در برابر تحریم ها تاب آوری نداشته و کاهش ارزش پول ملی بوده است. ضعف سیاست های داخلی به همه اقشار از جمله دانشگاهیان فشار آورده است.

نماینده مردم تهران در مجلس دهم تأکید کرد: نفس ورود دانشگاهی به عرصه سیاست امتیاز هم تلقی می شود ولی با حفظ رویکرد علمی باشد. من در چهارچوب آموزه های علمی سعی کردم در مجلس هم از مهارت خودم در قانون استفاده کنم و هم مدافع حقوق مردم باشم. بنابر این از این منظر تضاد ذاتی ندارند.

داوود سلیمانی: متأسفانه کسانی برای دانشگاه تصمیم می گیرند که آکادمیک نیستند

داوود سلیمانی نیز در این نشست گفت: هویت دانشگاه در دو چیز اساسی و ابزار آن علم و دانش است و چالش هایی که با آن مواجه هستیم فرهنگ سازی است. اگر دانشگاه وارد سیاست می شود این حق دانشگاه است و نباید آن را عیب بدانیم. در کل دنیا به دانشگاه به نهاد عنوان حل مسأله نگاه می کنند. یعنی یک جای بریده از جامعه نیست که بدون توجه به نیازهای جامعه بتواند کار کند.

نماینده مردم تهران در مجلس ششم افزود: اگر دانشگاه های موفق نگاهشان حل مسأله بوده است. بنابر این ما دو چالش اساسی داریم. یکی اینکه دانشگاه اجازه پیدا نمی کند در جهت فرهنگ سازی حرکت کند و دوم اینکه ارتباط ارگانیک با نهادهای بیرون دانشگاه اعم از نهادهای اقتتصادی و اجتماعی ندارد. حل مسائل متنوع رسالت دانشگاه است. اما این کار انجام شدنی نیست مگر اینکه آزادی در آموزش و پژوهش وجود داشته باشد.

وی تأکید کرد: نمی شود یک نهاد خارجی در دانشگاه دخالت کند و بگوید علم آن است که من می گویم. باید جلوی بلایی که بر سر علوم انسانی در دانشگاه می آید را گرفت. نمی توان اندیشه، فکر و علم را در بند کرد. اصلا معنا ندارد که بگوییم علوم انسانی آن است که من می گویم. مسأله ای که در اسلامی کردن علوم انسانی راه انداخته اند را نگاه کنید. ما معتقدیم آموزه های اسلامی همچون دیگر آموزه های مطرح در نهادهای اسلامی می تواند تأثیر خودش را داشته باشد. اما به معنای تقلیل دادن این فرهنگ به یک مسأله نیست.

سلیمانی افزود: استقلال دانشگاه ها که سال ها و دهه ها راجع به آن صحبت شده و حتی اوایل انقلاب هم استقلال دانشگاه مطرح شده که بتواند خودش برای این مسیر آکادمیک تصمیم بگیرد و از دل خود دانشگاه و اساتید دانشگاه و منابع دانشگاهی و ارتباطی که با بخش های مختلف جامعه می گیرد روی پای خودش بایستد و دیکته ای و فرمایشی عمل نکند. متأسفانه بزرگترین چالش ما هویت دانشگاه شده است. کسانی تصمیم می گیرند که اتفاقا آکادمیک نیستند و خارج از دانشگاه هستند.

وی اظهار داشت: شما جذب استادان و ستاره دار کردن دانشجوها را ببنید. اینها به این دلیل است که از نگاه بیرون دانشگاه یک نهاد وابسته و استعماری است و شاه آن را در برابر حوزه علمیه مطرح کرده و بنابر این باید اصلاح شود. موقعی که علم به کمند می آید این داشته های متنوع است که می تواند نجات دهد؛ نه اینکه محدود کنیم. چرا استادان و دانشجویان به اولین درخواست خارجی پاسخ مثبت بدهند؟ بنابر این چالش اصلی ما فرهنگ و هویت سازی و دخالت نهادهای بیرونی در دانشگاه است.