عملیات فتح المبین در ساعت 30 دقیقه بامداد دوم فروردین ماه سال 61 با رمز مبارک «یا زهرا سلام‌الله‌علیه» آغاز شد.
در بیانیه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس آمده است: عملیات فتح المبین نقطه عطف طراحی و اجرای عملیاتهای بزرگ و نقش آفرینی های تعیین کننده و مشترک ارتش و سپاه در روند دفاع مقدس و شرایط نوین پس از حذف بنی صدر از صحنه معادلات و مقدرات کشور بود که طی آن بر توهم شکست ناپذیری ارتش بعثی صدام خط بطلان کشیده شد.
در این بیانیه آمده است: در این عملیات بخش های وسیعی از سرزمین های اشغالی کشورمان در خوزستان و جبهه جنوبی منطقه شوش و دزفول از لوث وجود صدامیان پاکسازی شد.
این بیانیه پیام و پیامدهای عملیات پیروزمند فتح المبین را برای ادامه دفاع مقدس الهام بخش توصیف کرد و نوشت: فرموده تاریخی و فراموش ناشدنی حضرت امام (رحمة الله علیه) پس از عملیات فتح المبین که در کلام آن حضرت «بوسه زدن بر بازوان رزمندگان اسلام» مورد اشاره قرار گرفت، قدرت جبهه انقلاب و رزمندگان اسلام در برابر جبهه استکبار جهانی و نظامیان بعثی را تقویت و منجر به طراحی و اجرای عملیات های اعجازآفرین و موفق «بیت المقدس» و در ادامه «آزادی خرمشهر» در مدت کمتر از یک ماه شد و در فرصتی اندک موازنه جنگ به نحو شگفت آوری به نفع جمهوری اسلامی ایران تغییر یافت.
این بیانیه نمایان شدن کارآمدی عنصر مقاومت، معنویت و شجاعت در عمل و نیز اعلام رضایتمندی ولی فقیه زمان حضرت امام خمینی (رحمة الله علیه) را از ره آوردهای مهم عملیات فتح المبین قلمداد و آورده است: تاریخ دفاع مقدس هشت ساله از جمله عملیات فتح المبین نشان می دهد عینی شدن پایه های قدرت نرم انقلاب و نظام که بر ارزش ها و آرمان های اسلام ناب، کربلا و عاشورا استوار است، سرمایه اصلی اقتدار، عظمت و سیادت ملت ایران در صحنه دفاع مقدس و مقطع تاریخی پس از آن است و به مدد عمق و محتوای الهی خود توانسته است جبهه دشمن را در عرصه های مختلف مقهور خود سازد.
این بیانیه در پایان با تعظیم به مقام شامخ شهیدان هشت سال دفاع مقدس به ویژه شهدای ارجمند فتح المبین، هوشمندی و هوشیاری در برابر جبهه ضد انقلاب و دشمنان داخلی و خارجی نظام را وصیت اکید حضرت امام (رحمة الله علیه) و از آموزه های مقام معظم رهبری (مدظله العالی) قلمداد و تاکید کرده است: تردیدی نیست موفقیت ها، پیشرفت ها و دستاوردهای تاریخی ملت ایران پس از هشت سال دفاع مقدس تا به امروز مرهون وحدت و یکپارچگی آحاد ملت و هوشیاری نیروهای مسلح مقتدر و نصب العین قرارگرفتن منویات و رهنمودهای مقام عظمای ولایت و رهبری و فرماندهی کل قوا حضرت امام خامنه ای عزیز(مدظله العالی) در روند حرکت تکاملی و پیش روندگی انقلاب اسلامی توسط مردم انقلابی و بصیر است.
** فتح المبین چگونه شکل گرفت؟
با خاتمه یافتن عملیات طریق القدس، تلاش برای اجرای عملیات بعدی به منظور جلوگیری از قدرت تصمیم گیری، تجدید سازمان و تقویت روحیه دشمن آغاز شد. در این شرایط که نیروهای رزمنده ابتکار عمل در جنگ و پشت جبهه را در دست داشتند، دو منطقه «غرب دزفول» و «منطقه عمومی خرمشهر» (غرب کارون) نظر فرماندهان نظامی را به خود جلب کرد که الزاما باید یکی از آنها جهت اجرای عملیات انتخاب می شد.
پس از مدت ها بحث و بررسی، فرماندهان نیروی زمینی ارتش، منطقه خرمشهر و فرماندهان سپاه پاسداران منطقه غرب دزفول را برای انجام عملیات بزرگ آینده پیشنهاد کردند که سرانجام منطقه پیشنهادی سپاه به دلایلی چون تناسب یگان های خودی با وسعت این منطقه و تناسب شرایط طبیعی این منطقه با رزم قوای پیاده جهت انجام عملیات فتح المبین برگزیده شد.
طرح ریزی عملیات افتخار آفرین فتح المبین از اواسط آبان 1360 آغاز شد و پس از تلاش های مستمر و خستگی ناپذیر و انجام مشورت ها و هماهنگی های گسترده، میان فرماندهان نظامی، سرانجام طرح عملیاتی شماره یک فتح المبین در اواخر دی ماه همان سال آماده شد.
روز 13 بهمن 1360 در پی یک نشست مشترک بین فرماندهان عمده سپاه و ارتش این طرح به یگان های عمده اجرایی ابلاغ و متعاقب دریافت اطلاعات جدید در 30 بهمن همان سال طرح اولیه بازنگری شده و طرح شماره دو در 13 اسفند انتشار یافت.
این عملیات با مراجعه به قرآن کریم فتح نامگذاری شد و سرانجام در حالی که اشک شوق در چشمان حاضران مرکز فرماندهی جمع شده بود، در ساعت 30 دقیقه بامداد دوم فروردین ماه سال 61 فرمان آغاز حمله بزرگ و سرنوشت ساز فتح المبین صادر شد.
در فرمان آغاز این حمله بزرگ آمده است: رزمندگان دلاور اسلام با دریافت پیام، عملیات حماسی و تاریخی فتح المبین را در شمال خوزستان آغاز کردند و از جنوب و شمال غربی شوش و غرب دزفول در چند محور با ارتش عراق درگیر شدند.
اهداف این عملیات آزادسازی بخش وسیعی از مناطق اشغال شده، همچون سایت 4 و 5 رادار و ده ها روستای منطقه، انهدام دو لشکر عراق (10 زرهی و 1 مکانیزه)، دستیابی به خطوط پدافندی مناسب و استفاده از حداقل نیروهای خودی در آن خطوط ، خارج کردن شهرهای شوش، اندیمشک و دزفول از تیررس آتش توپخانه دشمن و دور کردن آتش موثر دشمن از جاده اهواز - اندیمشک عنوان شد.
منطقه عمومی فتح المبین در غرب رودخانه کرخه واقع شده است و از شمال به ارتفاعات صعب العبور تی شکن، دالپری، چاه نفت و تپه سپتون و از جنوب به ارتفاعات میشداغ، تپه های رملی و چزابه (شیب) و شرق به مرز بین المللی (در شمال و جنوب فکه) منتهی می شود.
منطقه مزبور دو هزار و 500 کیلومتر مربع وسعت دارد. این منطقه از لحاظ جغرافیایی ناهموار است و علاوه بر ارتفاعات یادشده، دارای تپه های ماهور بسیار و در مواردی غیر قابل عبور است. این بلندی ها به دلیل پستی زمین در شرق کرخه، روی شهرهای شوش، هفت تپه و جاده اهواز - اندیمشک کاملا مشرف است. ارتفاعات ابوصلیبی خات با 202 و 189 متر، کوه های برغازه، رقابیه تی شکن، کمر سرخ، تنگه ابوغریب و رقابیه، مراکز رادار، سایت 4 و 5، پادگان عین خوش و نقاط حساسی چون دوسلک و سه راهی قهوه خانه از عوارض مهم منطقه عملیاتی فتح المبین بودند.
جاده های آسفالته دزفول به دهلران، عین خوش به چم سری، جاده تنگه ابوغریب، جاده امام زاده عباس به چاه نفت و پل های احداث شده روی رودخانه های چیخواب و دویرج نیز از مهم ترین راه های مواصلاتی منطقه بود.
مسئولیت پدافند از منطقه غرب دزفول به عهده دو لشکر 10 زرهی و 1 مکانیزه ارتش عراق بود و به تناسب میزان هوشیاری دشمن و آگاهی از عملیات نیروهای ایران، بر استعداد آنها افزوده می شد. در مجموع، تمامی یگان هایی که قبل از شروع عملیات، در منطقه مستقر بودند و نیز تمام یگان هایی که حین عملیات وارد منطقه شدند، مشتمل بر چهار لشکر زرهی، یک لشکر مکانیزه و یک لشکر پیاده به همراه یگان هایی با ماموریت های ویژه، تیپ های مستقل مکانیزه گارد ریاست جمهوری، تیپ 10 زرهی، تیپ های 91 و 92 پیاده و تیپ 5 گارد مرزی، کماندو و توپخانه ارتش عراق بوده است.
در این عملیات قرارگاه مرکزی کربلا با فرماندهی مشترک نیروی زمینی ارتش و سپاه پاسداران، هدایت کلی عملیات را به عهده داشت که چهار قرارگاه فرعی قدس، نصر، فجر و فتح تحت امر آن بود. در مجموع حدود 100 گردان از سپاه و 35 گردان از ارتش در این عملیات شرکت کردند. همچنین واحدهایی از توپخانه، هوانیروز و نیروی هوایی ارتش، مهندسی جهاد سازندگی و مهندسی سپاه و ارتش، پشتیبانی عملیات را به عهده داشتند.
منطقه هدف عملیات به چهار محور تقسیم شد که در هر یک از آنها باید یک قرارگاه عملیاتی وارد عمل شود:
الف – محور تی شکن و چاه نفت:
قرارگاه قدس در این محور ماموریت داشت تا از جناح لشکر 10 عراق وارد عمل شده و ارتفاعات کمر سرخ و 202، امام زاده عباس، شهر و پادگان و ارتفاعات عین خوش و در نهایت منطقه ابوغریب را به تصرف خود درآورد. این قرارگاه در صورت موفقیت می توانست عقبه لشکر 10 را ببندد و به همین دلیل نتیجه عملیات آن، بسیار اساسی و سرنوشت ساز بود.
ب – محور غرب پل نادری:
در این محور قرارگاه نصر موظف بود اهدافی چون شاویه، بلتا، جوفینه، علی گره زد، تپه چشمه، شهدا و کوت کاپون را تصرف و تامین نماید که به دلیل نوع درگیری این قرارگاه (تک جبهه ای) ، پیش بینی نتایج عملیات در این محور سخت و دشوار بود.
ج – محور غرب شوش :
دشمن در منطقه غرب شوش، به دلیل وجود اهداف مهمی همچون سایت 4 و 5 رادار از مستحکم ترین مواضع و خطوط دفاعی برخوردار بود. قرارگاه فجر ماموریت داشت ضمن تصرف این اهداف، روی ارتفاعات ابوصلیبی خات مستقر شود.
د – محور رقابیه:
تصرف تنگه رقابیه و منطقه دوسلک، وظیفه قرارگاه فتح بود که در نتیجه آن، عقبه لشکر یک عراق بسته می شد. در صورت موفقیت نیروهای این قرارگاه و الحاق آنها با نیروهای قرارگاه قدس، خط نهایی عملیات تامین می شد.
در ساعت 30 دقیقه بامداد دوم فروردین ماه سال 61 عملیات فتح المبین با رمز مبارک یازهرا سلام الله علیه آغاز شد. حوادث و رویدادهای عملیات در محور و مراحل مختلف آن به شرح ذیل است:
مرحله نخست عملیات فتح المبین (2/1/1361)
در این مرحله در محور قرارگاه قدس، تیپ 14 امام حسین علیه السلام در جناح راست موفق شد با حرکت احاطه ای از شمال غربی و غرب رودخانه چیخواب ضمن تصرف منطقه عین خوش، عقبه دشمن در این محور را مسدود کند. تیپ 41 ثارالله و تیپ 84 خرم آباد نیز در جناح چپ این قرارگاه از شمال دشت عباس طرف امام زاده عباس و تپه 202 پیشروی کرده و مواضع دشمن را به تصرف خود درآورد، لیکن این مواضع در جریان پاتک های شدید دشمن مجددا به اشغال نیروهای عراقی درآمد.
در محور قرارگاه نصر، یگان های عمل کننده در ساعت 01:30 بامداد با دشمن درگیر شدند. در حالی که واحدهای ارتش عراق در این محور به شدت مقاومت می کردند، یک گردان از تیپ 27 محمد رسول الله (ص) که ماموریت تصرف علی گره زد و خاموش کردن آتش توپخانه مستقر در آن را به عهده داشتند، تا اعماق خطوط دشمن نفوذ کرده و قرارگاه توپخانه دشمن را به تصرف درآوردند. در نتیجه، یگان های دیگر این قرارگاه موفق شدند مواضع اصلی پدافندی دشمن در شمال محور پل نادری، سرخه فلیه، سرخه صالح و تپه چشمه، کوت کاپون، سه راهی قهوه خانه و تپه شاوریه را به تصرف در آورند.
در محور قرارگاه فجر، به دلیل مستحکم بودن خطوط پدافندی، حجم انبوه آتش و هوشیاری دشمن نسبت به جهت تک و نیز انسداد اکثر راه کارهای پیش بینی شده خودی، نیروهای این قرارگاه با روشن شدن هوا به موقعیت اولیه خود بازگشتند. در محور قرارگاه فتح، ماموریت این قرارگاه در آغاز عملیات، تنها اعزام گروه های «آرپی جی زن» برای شکار تانک ها محدود شد. بر همین اساس گروه های مورد نظر اعزام شدند، لیکن تنها موفق شدند حدود 20 تانک و نفربر دشمن را منهدم کنند.
مرحله دوم عملیات فتح المبین(4/1/1361)
ساعت یک بامداد چهارم فروردین، مرحله دوم عملیات فتح با کلمه رمز یا زهرا(س) آغاز شد و نیروهای ایران اسلامی در نخستین ساعات شروع عملیات، تلفات سنگینی بر دشمن وارد آوردند و به مواضع آنها در جبهه های غرب شوش و دزفول دست یافتند. در این مرحله از عملیات تنگه رقابیه و ارتفاعات میشداغ پاکسازی شد.
در این مرحله، ماموریت اصلی به عهده قرارگاه فتح بود تا با تصرف تنگه رقابیه و ضمن تهدید عقبه نیروهای عراقی، در منطقه قرارگاه فجر، موجب کاهش فشار دشمن به قرارگاه قدس شود. قرارگاه های نصر و قدس نیز در این مرحله ماموریت داشتند تا با ترسیم خطوط پدافندی خود، در مقابل پاتک های دشمن مقاومت کنند.
همچنین، قرارگاه فجر چون مرحله اول ماموریت داشت تا به منظور جلب توجه دشمن به انجام عملیات ایذایی بپردازد و ذهن فرماندهان عراقی را از محور اصلی عملیات منحرف نماید.
قرارگاه فتح از دو محور عملیات خود را آغاز کرد. یک تیپ پیاده به همراه یک گردان زرهی با هدف تصرف ارتفاعات رقابیه، از حاشیه تنگه رقابیه و آب گرفتگی وارد عمل شدند و دو تیپ نیز محور اصلی حرکت خود را تنگه دلیجان به منظور دور زدن دشمن قرار دادند و در نتیجه موفق شدند تنگه رقابیه، ارتفاعات رقابیه و میشداغ به همراه تعداد زیادی تجهیزات سنگین دشمن را به تصرف درآورند . به دنبال آن، نیروهای عراقی از فشار خود در محور عین خوش کاسته و پاتک های سنگین را متوجه منطقه رقابیه کردند و به رغم اینکه خطوط پدافندی نیروهای خودی در داخل تنگه تا آستانه سقوط پیش رفت، لیکن مقاومت نیروهای خودی به حفظ و تامین اهداف این مرحله منجر شد.
مرحله سوم عملیات فتح المبین (7/1/1361)
در سومین مرحله عملیات، مهم ترین مواضع حیاتی دشمن در غرب شوش و دزفول فتح شد. این مرحله از عملیات مقارن ساعت 22 و 30 دقیقه هفتم فروردین با نام فتح المبین و با کلمه رمز یازهرا در شمال غربی شوش آغاز شد.
فرماندهان سپاه و ارتش پس از کسب نتایج موفقیت آمیز در مرحله دوم عملیات، به این نتیجه رسیدند که نیروهای دشمن به دلیل از هم پاشیدگی سازمان و گسستگی در سیستم فرماندهی خود، احتمالا از منطقه عملیاتی فرار خواهند کرد. لذا تصمیم گرفته شد هر چه سریع تر با انجام عملیات دیگری، قوای دشمن منهدم و خطوط پدافندی قوای خودی تصحیح و تقویت شود. بر همین اساس، پس از طراحی مانور این مرحله از عملیات، نیروهای خودی در بامداد روز هفتم، حمله خود را آغاز کردند و همان گونه که پیش بینی می شود، دشمن برای مصون ماندن از انهدام و اسارت نیروهایش، بسیاری از مواضع خود را به ناچار ترک کرده و به منتهی الیه خطوط پدافندی خود در منطقه، (چنانه، دوسلک و غرب ارتفاعات تینه) عقب نشینی نمود.
مرحله چهارم عملیات فتح المبین (8/1/1361)
در چهارمین مرحله عملیات که سحرگاه هفتم فروردین با نام فتح و کلمه رمز یازهرا آغاز شد، قرارگاه نصر به پاکسازی منطقه متصرفه در شرق ارتفاعات تینه پرداخته و پس از آن به کمک قرارگاه قدس شتافت. قرارگاه قدس که در روز گذشته ارتفاعات 202 تنگه ابوغریب را به تصرف درآورده بود، می کوشید از فرار نیروهای در حال عقب نشینی عراق جلوگیری نماید. قرارگاه فجر نیز مسئولیت پاکسازی منطقه متصرفه خود را به عهده داشت.
همچنین نیروهای قرارگاه فتح ضمن عبوراز تنگه دلیجان به سمت برغازه و دوسلک موفق شدند این دو منطقه را به تصرف در آورده و با نیروهای قرارگاه نصر الحاق نمایند و سپس به سمت مرزهای بین المللی پیشروی کنند.
در مجموعه، طی این مرحله از عملیات، ارتفاعات تینه، دوسلک و برغازه به تصرف کامل درآمدند و دشمن به غرب رودخانه دویرج و تپه 182 عقب رانده شد.
نیروهای خودی در تلاش اصلی خود در این مرحله که دستیابی به عقبه های دشمن و ممانعت از فرار نیروهای آنان بود موفق نبودند و دشمن توانست بسیاری از نیروها و تجهیزات خود را از منطقه عملیات خارج نماید.
این عملیات غرورآفرین به آزادسازی دو هزار و 500 کیلومتر مربع از خاک جمهوری اسلامی شامل دهها بخش و روستا، سایت 4 و 5 رادار، جاده مهم دزفول – دهلران و مناطق وسیع دیگر منتهی شد. همچنین نزدیک شدن نیروهای خودی به مرز در منطقه غرب شوش و دزفول، خارج شدن شهرهای دزفول، اندیمشک و شوش و مراکز مهمی چون پایگاه هوایی دزفول از تیررس توپخانه دشمن و دستیابی به چاه های نفت ابوقریب در ارتفاعات تینه از دیگر نتایج این عملیات بود.
در این عملیات بیش از چهار لشکر، 361 تانک و نفربر، 18 هواپیما، 300 خودرو، 50 توپ و 30 دستگاه مهندسی ارتش عراق منهدم شد و 320 تانک و نفربر، 500 خودرو، 165 توپ، 50 دستگاه مهندسی و مقادیر زیادی سلاح و تجهیزات انفرادی به غنیمت گرفته شد و بیش از 15 هزار نفر از نیروهای دشمن اسیر و حدود 25 هزار نفر از بعثی ها کشته و زخمی شدند.
اجتمام(1)**7029**
تنظیم: فرهاد شرف پور**انتشاردهنده:\لی خورسندی
انتهای پیام در بیانیه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس آمده است: عملیات فتح المبین نقطه عطف طراحی و اجرای عملیاتهای بزرگ و نقش آفرینی های تعیین کننده و مشترک ارتش و سپاه در روند دفاع مقدس و شرایط نوین پس از حذف بنی صدر از صحنه معادلات و مقدرات کشور بود که طی آن بر توهم شکست ناپذیری ارتش بعثی صدام خط بطلان کشیده شد.
در این بیانیه آمده است: در این عملیات بخش های وسیعی از سرزمین های اشغالی کشورمان در خوزستان و جبهه جنوبی منطقه شوش و دزفول از لوث وجود صدامیان پاکسازی شد.
این بیانیه پیام و پیامدهای عملیات پیروزمند فتح المبین را برای ادامه دفاع مقدس الهام بخش توصیف کرد و نوشت: فرموده تاریخی و فراموش ناشدنی حضرت امام (رحمة الله علیه) پس از عملیات فتح المبین که در کلام آن حضرت «بوسه زدن بر بازوان رزمندگان اسلام» مورد اشاره قرار گرفت، قدرت جبهه انقلاب و رزمندگان اسلام در برابر جبهه استکبار جهانی و نظامیان بعثی را تقویت و منجر به طراحی و اجرای عملیات های اعجازآفرین و موفق «بیت المقدس» و در ادامه «آزادی خرمشهر» در مدت کمتر از یک ماه شد و در فرصتی اندک موازنه جنگ به نحو شگفت آوری به نفع جمهوری اسلامی ایران تغییر یافت.
این بیانیه نمایان شدن کارآمدی عنصر مقاومت، معنویت و شجاعت در عمل و نیز اعلام رضایتمندی ولی فقیه زمان حضرت امام خمینی (رحمة الله علیه) را از ره آوردهای مهم عملیات فتح المبین قلمداد و آورده است: تاریخ دفاع مقدس هشت ساله از جمله عملیات فتح المبین نشان می دهد عینی شدن پایه های قدرت نرم انقلاب و نظام که بر ارزش ها و آرمان های اسلام ناب، کربلا و عاشورا استوار است، سرمایه اصلی اقتدار، عظمت و سیادت ملت ایران در صحنه دفاع مقدس و مقطع تاریخی پس از آن است و به مدد عمق و محتوای الهی خود توانسته است جبهه دشمن را در عرصه های مختلف مقهور خود سازد.
این بیانیه در پایان با تعظیم به مقام شامخ شهیدان هشت سال دفاع مقدس به ویژه شهدای ارجمند فتح المبین، هوشمندی و هوشیاری در برابر جبهه ضد انقلاب و دشمنان داخلی و خارجی نظام را وصیت اکید حضرت امام (رحمة الله علیه) و از آموزه های مقام معظم رهبری (مدظله العالی) قلمداد و تاکید کرده است: تردیدی نیست موفقیت ها، پیشرفت ها و دستاوردهای تاریخی ملت ایران پس از هشت سال دفاع مقدس تا به امروز مرهون وحدت و یکپارچگی آحاد ملت و هوشیاری نیروهای مسلح مقتدر و نصب العین قرارگرفتن منویات و رهنمودهای مقام عظمای ولایت و رهبری و فرماندهی کل قوا حضرت امام خامنه ای عزیز(مدظله العالی) در روند حرکت تکاملی و پیش روندگی انقلاب اسلامی توسط مردم انقلابی و بصیر است.
** فتح المبین چگونه شکل گرفت؟
با خاتمه یافتن عملیات طریق القدس، تلاش برای اجرای عملیات بعدی به منظور جلوگیری از قدرت تصمیم گیری، تجدید سازمان و تقویت روحیه دشمن آغاز شد. در این شرایط که نیروهای رزمنده ابتکار عمل در جنگ و پشت جبهه را در دست داشتند، دو منطقه «غرب دزفول» و «منطقه عمومی خرمشهر» (غرب کارون) نظر فرماندهان نظامی را به خود جلب کرد که الزاما باید یکی از آنها جهت اجرای عملیات انتخاب می شد.
پس از مدت ها بحث و بررسی، فرماندهان نیروی زمینی ارتش، منطقه خرمشهر و فرماندهان سپاه پاسداران منطقه غرب دزفول را برای انجام عملیات بزرگ آینده پیشنهاد کردند که سرانجام منطقه پیشنهادی سپاه به دلایلی چون تناسب یگان های خودی با وسعت این منطقه و تناسب شرایط طبیعی این منطقه با رزم قوای پیاده جهت انجام عملیات فتح المبین برگزیده شد.
طرح ریزی عملیات افتخار آفرین فتح المبین از اواسط آبان 1360 آغاز شد و پس از تلاش های مستمر و خستگی ناپذیر و انجام مشورت ها و هماهنگی های گسترده، میان فرماندهان نظامی، سرانجام طرح عملیاتی شماره یک فتح المبین در اواخر دی ماه همان سال آماده شد.
روز 13 بهمن 1360 در پی یک نشست مشترک بین فرماندهان عمده سپاه و ارتش این طرح به یگان های عمده اجرایی ابلاغ و متعاقب دریافت اطلاعات جدید در 30 بهمن همان سال طرح اولیه بازنگری شده و طرح شماره دو در 13 اسفند انتشار یافت.
این عملیات با مراجعه به قرآن کریم فتح نامگذاری شد و سرانجام در حالی که اشک شوق در چشمان حاضران مرکز فرماندهی جمع شده بود، در ساعت 30 دقیقه بامداد دوم فروردین ماه سال 61 فرمان آغاز حمله بزرگ و سرنوشت ساز فتح المبین صادر شد.
در فرمان آغاز این حمله بزرگ آمده است: رزمندگان دلاور اسلام با دریافت پیام، عملیات حماسی و تاریخی فتح المبین را در شمال خوزستان آغاز کردند و از جنوب و شمال غربی شوش و غرب دزفول در چند محور با ارتش عراق درگیر شدند.
اهداف این عملیات آزادسازی بخش وسیعی از مناطق اشغال شده، همچون سایت 4 و 5 رادار و ده ها روستای منطقه، انهدام دو لشکر عراق (10 زرهی و 1 مکانیزه)، دستیابی به خطوط پدافندی مناسب و استفاده از حداقل نیروهای خودی در آن خطوط ، خارج کردن شهرهای شوش، اندیمشک و دزفول از تیررس آتش توپخانه دشمن و دور کردن آتش موثر دشمن از جاده اهواز - اندیمشک عنوان شد.
منطقه عمومی فتح المبین در غرب رودخانه کرخه واقع شده است و از شمال به ارتفاعات صعب العبور تی شکن، دالپری، چاه نفت و تپه سپتون و از جنوب به ارتفاعات میشداغ، تپه های رملی و چزابه (شیب) و شرق به مرز بین المللی (در شمال و جنوب فکه) منتهی می شود.
منطقه مزبور دو هزار و 500 کیلومتر مربع وسعت دارد. این منطقه از لحاظ جغرافیایی ناهموار است و علاوه بر ارتفاعات یادشده، دارای تپه های ماهور بسیار و در مواردی غیر قابل عبور است. این بلندی ها به دلیل پستی زمین در شرق کرخه، روی شهرهای شوش، هفت تپه و جاده اهواز - اندیمشک کاملا مشرف است. ارتفاعات ابوصلیبی خات با 202 و 189 متر، کوه های برغازه، رقابیه تی شکن، کمر سرخ، تنگه ابوغریب و رقابیه، مراکز رادار، سایت 4 و 5، پادگان عین خوش و نقاط حساسی چون دوسلک و سه راهی قهوه خانه از عوارض مهم منطقه عملیاتی فتح المبین بودند.
جاده های آسفالته دزفول به دهلران، عین خوش به چم سری، جاده تنگه ابوغریب، جاده امام زاده عباس به چاه نفت و پل های احداث شده روی رودخانه های چیخواب و دویرج نیز از مهم ترین راه های مواصلاتی منطقه بود.
مسئولیت پدافند از منطقه غرب دزفول به عهده دو لشکر 10 زرهی و 1 مکانیزه ارتش عراق بود و به تناسب میزان هوشیاری دشمن و آگاهی از عملیات نیروهای ایران، بر استعداد آنها افزوده می شد. در مجموع، تمامی یگان هایی که قبل از شروع عملیات، در منطقه مستقر بودند و نیز تمام یگان هایی که حین عملیات وارد منطقه شدند، مشتمل بر چهار لشکر زرهی، یک لشکر مکانیزه و یک لشکر پیاده به همراه یگان هایی با ماموریت های ویژه، تیپ های مستقل مکانیزه گارد ریاست جمهوری، تیپ 10 زرهی، تیپ های 91 و 92 پیاده و تیپ 5 گارد مرزی، کماندو و توپخانه ارتش عراق بوده است.
در این عملیات قرارگاه مرکزی کربلا با فرماندهی مشترک نیروی زمینی ارتش و سپاه پاسداران، هدایت کلی عملیات را به عهده داشت که چهار قرارگاه فرعی قدس، نصر، فجر و فتح تحت امر آن بود. در مجموع حدود 100 گردان از سپاه و 35 گردان از ارتش در این عملیات شرکت کردند. همچنین واحدهایی از توپخانه، هوانیروز و نیروی هوایی ارتش، مهندسی جهاد سازندگی و مهندسی سپاه و ارتش، پشتیبانی عملیات را به عهده داشتند.
منطقه هدف عملیات به چهار محور تقسیم شد که در هر یک از آنها باید یک قرارگاه عملیاتی وارد عمل شود:
الف – محور تی شکن و چاه نفت:
قرارگاه قدس در این محور ماموریت داشت تا از جناح لشکر 10 عراق وارد عمل شده و ارتفاعات کمر سرخ و 202، امام زاده عباس، شهر و پادگان و ارتفاعات عین خوش و در نهایت منطقه ابوغریب را به تصرف خود درآورد. این قرارگاه در صورت موفقیت می توانست عقبه لشکر 10 را ببندد و به همین دلیل نتیجه عملیات آن، بسیار اساسی و سرنوشت ساز بود.
ب – محور غرب پل نادری:
در این محور قرارگاه نصر موظف بود اهدافی چون شاویه، بلتا، جوفینه، علی گره زد، تپه چشمه، شهدا و کوت کاپون را تصرف و تامین نماید که به دلیل نوع درگیری این قرارگاه (تک جبهه ای) ، پیش بینی نتایج عملیات در این محور سخت و دشوار بود.
ج – محور غرب شوش :
دشمن در منطقه غرب شوش، به دلیل وجود اهداف مهمی همچون سایت 4 و 5 رادار از مستحکم ترین مواضع و خطوط دفاعی برخوردار بود. قرارگاه فجر ماموریت داشت ضمن تصرف این اهداف، روی ارتفاعات ابوصلیبی خات مستقر شود.
د – محور رقابیه:
تصرف تنگه رقابیه و منطقه دوسلک، وظیفه قرارگاه فتح بود که در نتیجه آن، عقبه لشکر یک عراق بسته می شد. در صورت موفقیت نیروهای این قرارگاه و الحاق آنها با نیروهای قرارگاه قدس، خط نهایی عملیات تامین می شد.
در ساعت 30 دقیقه بامداد دوم فروردین ماه سال 61 عملیات فتح المبین با رمز مبارک یازهرا سلام الله علیه آغاز شد. حوادث و رویدادهای عملیات در محور و مراحل مختلف آن به شرح ذیل است:
مرحله نخست عملیات فتح المبین (2/1/1361)
در این مرحله در محور قرارگاه قدس، تیپ 14 امام حسین علیه السلام در جناح راست موفق شد با حرکت احاطه ای از شمال غربی و غرب رودخانه چیخواب ضمن تصرف منطقه عین خوش، عقبه دشمن در این محور را مسدود کند. تیپ 41 ثارالله و تیپ 84 خرم آباد نیز در جناح چپ این قرارگاه از شمال دشت عباس طرف امام زاده عباس و تپه 202 پیشروی کرده و مواضع دشمن را به تصرف خود درآورد، لیکن این مواضع در جریان پاتک های شدید دشمن مجددا به اشغال نیروهای عراقی درآمد.
در محور قرارگاه نصر، یگان های عمل کننده در ساعت 01:30 بامداد با دشمن درگیر شدند. در حالی که واحدهای ارتش عراق در این محور به شدت مقاومت می کردند، یک گردان از تیپ 27 محمد رسول الله (ص) که ماموریت تصرف علی گره زد و خاموش کردن آتش توپخانه مستقر در آن را به عهده داشتند، تا اعماق خطوط دشمن نفوذ کرده و قرارگاه توپخانه دشمن را به تصرف درآوردند. در نتیجه، یگان های دیگر این قرارگاه موفق شدند مواضع اصلی پدافندی دشمن در شمال محور پل نادری، سرخه فلیه، سرخه صالح و تپه چشمه، کوت کاپون، سه راهی قهوه خانه و تپه شاوریه را به تصرف در آورند.
در محور قرارگاه فجر، به دلیل مستحکم بودن خطوط پدافندی، حجم انبوه آتش و هوشیاری دشمن نسبت به جهت تک و نیز انسداد اکثر راه کارهای پیش بینی شده خودی، نیروهای این قرارگاه با روشن شدن هوا به موقعیت اولیه خود بازگشتند. در محور قرارگاه فتح، ماموریت این قرارگاه در آغاز عملیات، تنها اعزام گروه های «آرپی جی زن» برای شکار تانک ها محدود شد. بر همین اساس گروه های مورد نظر اعزام شدند، لیکن تنها موفق شدند حدود 20 تانک و نفربر دشمن را منهدم کنند.
مرحله دوم عملیات فتح المبین(4/1/1361)
ساعت یک بامداد چهارم فروردین، مرحله دوم عملیات فتح با کلمه رمز یا زهرا(س) آغاز شد و نیروهای ایران اسلامی در نخستین ساعات شروع عملیات، تلفات سنگینی بر دشمن وارد آوردند و به مواضع آنها در جبهه های غرب شوش و دزفول دست یافتند. در این مرحله از عملیات تنگه رقابیه و ارتفاعات میشداغ پاکسازی شد.
در این مرحله، ماموریت اصلی به عهده قرارگاه فتح بود تا با تصرف تنگه رقابیه و ضمن تهدید عقبه نیروهای عراقی، در منطقه قرارگاه فجر، موجب کاهش فشار دشمن به قرارگاه قدس شود. قرارگاه های نصر و قدس نیز در این مرحله ماموریت داشتند تا با ترسیم خطوط پدافندی خود، در مقابل پاتک های دشمن مقاومت کنند.
همچنین، قرارگاه فجر چون مرحله اول ماموریت داشت تا به منظور جلب توجه دشمن به انجام عملیات ایذایی بپردازد و ذهن فرماندهان عراقی را از محور اصلی عملیات منحرف نماید.
قرارگاه فتح از دو محور عملیات خود را آغاز کرد. یک تیپ پیاده به همراه یک گردان زرهی با هدف تصرف ارتفاعات رقابیه، از حاشیه تنگه رقابیه و آب گرفتگی وارد عمل شدند و دو تیپ نیز محور اصلی حرکت خود را تنگه دلیجان به منظور دور زدن دشمن قرار دادند و در نتیجه موفق شدند تنگه رقابیه، ارتفاعات رقابیه و میشداغ به همراه تعداد زیادی تجهیزات سنگین دشمن را به تصرف درآورند . به دنبال آن، نیروهای عراقی از فشار خود در محور عین خوش کاسته و پاتک های سنگین را متوجه منطقه رقابیه کردند و به رغم اینکه خطوط پدافندی نیروهای خودی در داخل تنگه تا آستانه سقوط پیش رفت، لیکن مقاومت نیروهای خودی به حفظ و تامین اهداف این مرحله منجر شد.
مرحله سوم عملیات فتح المبین (7/1/1361)
در سومین مرحله عملیات، مهم ترین مواضع حیاتی دشمن در غرب شوش و دزفول فتح شد. این مرحله از عملیات مقارن ساعت 22 و 30 دقیقه هفتم فروردین با نام فتح المبین و با کلمه رمز یازهرا در شمال غربی شوش آغاز شد.
فرماندهان سپاه و ارتش پس از کسب نتایج موفقیت آمیز در مرحله دوم عملیات، به این نتیجه رسیدند که نیروهای دشمن به دلیل از هم پاشیدگی سازمان و گسستگی در سیستم فرماندهی خود، احتمالا از منطقه عملیاتی فرار خواهند کرد. لذا تصمیم گرفته شد هر چه سریع تر با انجام عملیات دیگری، قوای دشمن منهدم و خطوط پدافندی قوای خودی تصحیح و تقویت شود. بر همین اساس، پس از طراحی مانور این مرحله از عملیات، نیروهای خودی در بامداد روز هفتم، حمله خود را آغاز کردند و همان گونه که پیش بینی می شود، دشمن برای مصون ماندن از انهدام و اسارت نیروهایش، بسیاری از مواضع خود را به ناچار ترک کرده و به منتهی الیه خطوط پدافندی خود در منطقه، (چنانه، دوسلک و غرب ارتفاعات تینه) عقب نشینی نمود.
مرحله چهارم عملیات فتح المبین (8/1/1361)
در چهارمین مرحله عملیات که سحرگاه هفتم فروردین با نام فتح و کلمه رمز یازهرا آغاز شد، قرارگاه نصر به پاکسازی منطقه متصرفه در شرق ارتفاعات تینه پرداخته و پس از آن به کمک قرارگاه قدس شتافت. قرارگاه قدس که در روز گذشته ارتفاعات 202 تنگه ابوغریب را به تصرف درآورده بود، می کوشید از فرار نیروهای در حال عقب نشینی عراق جلوگیری نماید. قرارگاه فجر نیز مسئولیت پاکسازی منطقه متصرفه خود را به عهده داشت.
همچنین نیروهای قرارگاه فتح ضمن عبوراز تنگه دلیجان به سمت برغازه و دوسلک موفق شدند این دو منطقه را به تصرف در آورده و با نیروهای قرارگاه نصر الحاق نمایند و سپس به سمت مرزهای بین المللی پیشروی کنند.
در مجموعه، طی این مرحله از عملیات، ارتفاعات تینه، دوسلک و برغازه به تصرف کامل درآمدند و دشمن به غرب رودخانه دویرج و تپه 182 عقب رانده شد.
نیروهای خودی در تلاش اصلی خود در این مرحله که دستیابی به عقبه های دشمن و ممانعت از فرار نیروهای آنان بود موفق نبودند و دشمن توانست بسیاری از نیروها و تجهیزات خود را از منطقه عملیات خارج نماید.
این عملیات غرورآفرین به آزادسازی دو هزار و 500 کیلومتر مربع از خاک جمهوری اسلامی شامل دهها بخش و روستا، سایت 4 و 5 رادار، جاده مهم دزفول – دهلران و مناطق وسیع دیگر منتهی شد. همچنین نزدیک شدن نیروهای خودی به مرز در منطقه غرب شوش و دزفول، خارج شدن شهرهای دزفول، اندیمشک و شوش و مراکز مهمی چون پایگاه هوایی دزفول از تیررس توپخانه دشمن و دستیابی به چاه های نفت ابوقریب در ارتفاعات تینه از دیگر نتایج این عملیات بود.
در این عملیات بیش از چهار لشکر، 361 تانک و نفربر، 18 هواپیما، 300 خودرو، 50 توپ و 30 دستگاه مهندسی ارتش عراق منهدم شد و 320 تانک و نفربر، 500 خودرو، 165 توپ، 50 دستگاه مهندسی و مقادیر زیادی سلاح و تجهیزات انفرادی به غنیمت گرفته شد و بیش از 15 هزار نفر از نیروهای دشمن اسیر و حدود 25 هزار نفر از بعثی ها کشته و زخمی شدند.
اجتمام(1)**7029**
تنظیم: فرهاد شرف پور**انتشاردهنده:\لی خورسندی
کپی شد
