در سفر محمد بن سلمان به واشنگتن دو طرف سعودی و آمریکایی خواستهها و انتظاراتی دارند. خواستههایی که میتوان گفت به نوعی به هم پیوند خورده و در واقع نوعی بده بستان به حساب میآید. بنابراین انتظار میرود ترامپ و بن سلمان مسائلی را مورد گفتوگو قرار دهند و حتی توافقات مهمی اعلام شود.
قرار است محمد بن سلمان ولیعهد سعودی که رهبری عملی آن کشور را به عهده دارد حدود یک هفته دیگر در یک سفر رسمی به آمریکا سفر کند و در کاخ سفید با دونالد ترامپ به گفتوگو بنشیند. بعد از دیدار اخیر احمد الشرع از آمریکا، دیدار محمد بن سلمان از اهمیت خاصی برخوردار است. با توجه به طرح نوین خاورمیانهای ترامپ این دو سفر و دیدار با ترامپ به نحوی مکمل یکدیگر هستند.
روابط ترامپ و چند کشور عربی و از جمله عربستان سعودی در چند ماه گذشته عمق پیدا کرده به ویژه بعد از سفر رسمی ترامپ به سه کشور عربی حوزه خلیج فارس شامل عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی که قرار است حدود دو هزار میلیارد دلار در آمریکا سرمایهگذاری کنند. توافق بزرگی برای سرمایهگذاری در آمریکا که واقعا معلوم نیست در سه سال باقیمانده از حاکمیت ترامپ چه اندازه تحقق مییابد.
در سفر محمد بن سلمان به واشنگتن دو طرف سعودی و آمریکایی خواستهها و انتظاراتی دارند. خواستههایی که میتوان گفت به نوعی به هم پیوند خورده و در واقع نوعی بده بستان به حساب میآید. بنابراین، انتظار میرود ترامپ و بن سلمان مسائل ذیل را مورد گفتوگو قرار دهند و حتی توافقات مهمی اعلام شود:
۱-محمد بن سلمان انتظار دارد ترامپ موافقت کند توافق دفاعی آمریکا و عربستان نهایی و در کاخ سفید امضا شود. در واقع محمد بن سلمان به نوعی دنبال نوعی توافق دفاعی همچون توافق آمریکا و اسرائیل است که در هنگام خطر، آمریکا وارد دفاع از عربستان شود. در واقع محمد بن سلمان میخواهد همیشه چتر حمایتی آمریکا را داشته باشد.
روزنامه «تایمز مالی» اعلام کرده که این احتمال وجود دارد که توافق دفاعی بین دو کشور امضاء شود. اصرار محمد بن سلمان بر امضای چنین توافقی در زمان ترامپ این است که تجربه ثابت کرده دموکراتها بعضا در روابط خود با عربستان ملاحظاتی را همچون حقوق بشر و مخالفت با بعضی سیاستهای عربستان در نظر میگیرند. همچون ملاحظاتی که اوباما و بایدن در رابطه با ایران، جنگ یمن و مسأله قتل قاشقچی در استانبول در نظر گرفتند و مدتی نیز روابط دو کشور از گرمی خاصی برخوردار نبود. اما برای ترامپ مسائل حقوق بشری اصلا اهمیتی ندارد و روابط با دیگر کشورها به ویژه کشورهای ثروتمند منافع محور است.
۲-ترامپ انتظار دارد محمد بن سلمان به پیمان ابراهیم و ایجاد رابطه سیاسی با رژیم اسرائیل هر چه زودتر بپیوندد؛ طرحی که قبلا چند کشور عربی و از جمله بحرین و امارات عربی متحده در بخش اول به آن پیوستند و رابطه خود با اسرائیل را توسعه دادند. ترامپ به خوبی میداند که بدون پیوستن عربستان به این طرح دیگر کشورهای عربی - اسلامی را نمیتوان به تحرک جدی واداشت در حالی که با پیوستن عربستان تعداد قابل توجهی از کشورهای منطقه و از جمله کشورهای مسلمان خارج از دنیای عرب ممکن است به این طرح بپیوندند. لذا تلاش میکند در این سفر پاسخ مثبتی از محمد بن سلمان بگیرد و آن را رسانهای کند. شاید ولیعهد سعودی در گفتوگوها آمادگی خود را اعلام کند، ولی از آن جایی که هنوز طرح آتش بس در غزه در میانه راه است و قسمتهای مهم اجرایی آن باقی مانده بعید است که ولیعهد سعودی بخواهد در واشنگتن پیوستتن به طرح را اعلام رسمی کند.
۳-گفتوگو در مورد ایجاد کشور فلسطین که قبلا عربستان به عنوان شرطی برای برقراری رابطه با اسرائیل مطرح کرده بود احتمالا در ملاقات با ترامپ مطرح خواهد شد. به نظر میرسد که موضع محکم ترامپ در مورد ایستادگی برابر ایجاد کشور فلسطینی کمی کمرنگ شده است. از یکسو بیش از ۱۵۰ کشور جهان فلسطین را به رسمیت شناختهاند و از سوی دیگر ترامپ در یک سخنرانی اعلام کرد که نتانیاهو فرد با هوشی است و مدیریت جنگی وی عالی است و به صورت مبهم به ایجاد کشوری فلسطینی اشاره کرد. آیا این سخنان بدین معنی است که تفکر ترامپ در این رابطه به تدریج در حال تغییر است؟! به ویژه آنکه در داخل آمریکا نیز اکثریت مردم به سمت ایجاد کشور فلسطینی تمایل نشان دادهاند. باید صبر کرد تا ترامپ در مصاحبهها باز هم اظهار نظر نماید.
محمد بن سلمان به خوبی می داند طرح نوین خاورمیانه -حتی اگر رابطه با اسرائیل برقرار کند- تا زمانی که وضعیت فلسطینیها مشخص نشود، موفق نخواهد بود و این طرح مخالفان زیادی در میان مردم منطقه و کشورهای عربی اسلامی دارد.
۴-محمد بن سلمان در راستای پیمان دفاعی با آمریکا از ترامپ هواپیمای جنگی و فوق پیشرفته اف ۳۵ میخواهد. البته فروش این هواپیما به منطقه کار سادهای نیست، زیرا آمریکا متعهد است که کاری انجام ندهد که برتری هوایی اسرائیل در منطقه خدشهدار شود. در اسرائیل هم در رابطه با چنین درخواستی از سوی عربستان ابراز نگرانی شده و بعضی رسانهها به آن پرداختهاند. فروش اف ۳۵ به عربستان نیاز به مجوز کنگره و کابینه ترامپ هم دارد. گفته میشود در آمریکا تا کنون اقداماتی به سمت جلو انجام شده است و ممکن است در صورت برقراری رابطه رسمی بین عربستان و اسرائیل با تحویل اف ۳۵ به سعودی موافقت شود. البته این اقدام دو پیامد منطقهای خواهد داشت.
یکی آنکه دوستان دیگر آمریکا همچون ترکیه، قطر و امارات ممکن است چنین درخواستی داشته باشند که بعد از موافقت با تحویل به عربستان پاسخ منفی به آنها برای آمریکا دردسر خواهد شد به ویژه آنکه اردوغان در سفر اخیر خود به آمریکا و گفتوگو با ترامپ این مسأله را پیگیری نمود.
دوم اینکه تحویل چنین هواپیمای فوق پیشرفتهای که در درگیری نیاز به ورود به خاک دشمن ندارد میتواند یک رقابت تسلیحاتی در منطقه را رقم بزند که ممکن است افزایش تنش هم بنماید. برای ایجاد تعادل ممکن است جمهوری اسلامی برای انواع موشکهای پیشرفتهتر تلاش نماید.
۵-در خبرها آمده است که محمد بن سلمان در این سفر انتظار دارد ترامپ اجازه صادرات تراشههای پیشرفته را به عربستان بدهد. در روزهای گذشته شرکت هوماین عربستان و کوالکام تکنولوژی آمریکا از توافقی خبر دادند که عربستان میتواند به عنوان یک قطب جهانی هوش مصنوعی در جهان مطرح باشد.
۶-در این سفر ترامپ علاقه خود برای توسعه رابطه اقتصادی بین دو کشور و انجام سرمایهگذاری عظیم قول داده شده عربستان در آمریکا را مورد تأکید قرار خواهد داد. دولت ترامپ دوست ندارد که پروژههای بزرگ داخل عربستان در اختیار شرکتهای کشورهای رقیب آمریکا قرار گیرد و تمایل به نفوذ اقتصادی و تجاری بیشتری در عربستان نشان خواهد داد. در سفر چند ماه قبل خود به منطقه به این مسأله اشاره نمود و در این سفر هم پیگیری خواهد نمود به ویژه آنکه عربستان دو درخواست مهم یکی توافق دفاعی با آمریکا و دیگری خرید اف ۳۵ را از ترامپ دارد.
در صورتی که این دو کشور متحد بتوانند در مذاکرات به خواستههای خود برسند باید شاهد تحولات سیاسی و امنیتی در منطقه باشیم.
