به گزارش جماران، الجزیره در گزارشی به تهدید نیجریه توسط ترامپ پرداخت و نوشت: تهدیدهای دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا مبنی بر مداخله نظامی در نیجریه با توجه به اینکه نقطه عطفی در روابط بین واشنگتن و غول غرب آفریقا به شمار می رود و از تغییراتی در اتحاد بین دو کشور خبر می دهد که همواره به عنوان یک اتحاد نزدیک توصیف شده است، توجه زیادی را به خود جلب کرده است.

با نگاهی به سندی که سفارت آمریکا در آبوجا به عنوان مقدمه ای برای سفر آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه سابق آمریکا به نیجریه در ژانویه  2024 منتشر کرده است، متوجه خواهیم شد که استفاده از واژه های مشارکت و مشارکت بین دو کشور بیش از 16 بار تکرار شده است، که بیانیه ای روشن از ماهیت روابط بین دو طرف است که طبق این سند بر اساس «منافع و ارزش های مشترک» بنا شده است.

مشارکت و منافع

این مشارکت ها در زمینه های مختلفی مانند امنیت گسترش می یابد، نیجریه اولین کشور آفریقایی بود که به «ائتلاف بین المللی ضد داعش» که توسط واشنگتن در سال 2014 راه اندازی شد، پیوست، در حالی که اقتصاد یک محور اصلی در روابط بین دو کشور است، به طوری که آبوجا دومین شریک تجاری بزرگ واشنگتن در آفریقا است و حجم تجارت بین دو طرف در سال 2023 از 11.2 میلیارد دلار فراتر رفته است.

ارقام منتشر شده توسط «اداره تجارت بین المللی» وابسته به وزارت بازرگانی آمریکا در سپتامبر 2025 نشان می دهد که ایالات متحده همچنان یکی از بزرگترین سرمایه گذاران خارجی در نیجریه است و سرمایه گذاری های قابل توجهی در بخش های نفت، معدن و تجارت عمده فروشی دارد.

ارزش صادرات آمریکا به نیجریه در سال 2023 حدود 4.2 میلیارد دلار بوده است که این امر آن را به یک مقصد صادراتی اصلی در منطقه آفریقای جنوب صحرا تبدیل کرده است و صادرات اصلی آمریکا شامل خودرو، ماشین آلات، گندم، فراورده های نفتی و پلاستیک است.

اما ارزش صادرات نیجریه به ایالات متحده حدود 6.4 میلیارد دلار برآورد شده است و عمدتا شامل نفت خام، کاکائو و محصولات کشاورزی مانند بادام هندی است.

داده های منتشر شده توسط «دفتر نماینده تجاری ایالات متحده» نشان می دهد که واشنگتن در تجارت کالا با نیجریه در سال 2024 کسری به ارزش 1.5 میلیارد دلار ثبت کرده است که کاهش شدیدی به میزان 53.3 درصد نسبت به سال قبل است.

در مقابل، ایالات متحده مازاد قابل توجهی در تجارت خدمات به دست آورده است، به طوری که مازاد به 1.7 میلیارد دلار رسیده است که با صادرات خدمات به ارزش 2.3 میلیارد دلار (با افزایش 5.9 درصد) در مقابل واردات خدمات نیجریه به ارزش 635 میلیون دلار حمایت می شود.

نیجریه از چارچوب های قراردادی متعددی با ایالات متحده بهره مند می شود که مهمترین آنها قانون رشد و فرصت «آگوا» است که مزایای ویژه ای را در صادرات منسوجات و پوشاک برای آن فراهم می کند.

همچنین دو کشور در سال 2000 توافقنامه چارچوب تجارت و سرمایه گذاری را امضا کردند تا سازوکاری برای گفتگوی منظم و پایدار در مورد بهبود فرصت های تجاری و ارتقای آن فراهم شود، در حالی که ارزش سرمایه گذاری مستقیم آمریکا در نیجریه در سال 2022 به 5.6 میلیارد دلار رسیده است.

علاوه بر موارد فوق، ایالات متحده طیف گسترده ای از کمک ها را به نیجریه ارائه می دهد، به طوری که ارزش آن تنها در سال 2022 نزدیک به 1.2 میلیارد دلار بوده است، در حالی که طرح امدادرسانی آمریکا برای مقابله با ایدز طبق آمار رسمی آمریکا که در سال 2024 منتشر شده است، در طول دو دهه نزدیک به 8.3 میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده است.

طوفانی از تهدیدات

علیرغم این روابط که سفارت آمریکا در نیجریه در ژانویه 2024 آن را «شراکتی عمیق و پایدار که بیش از 6 دهه امتداد دارد» توصیف می‌کند، الگوی جدیدی در برخورد با به دست گرفتن قدرت توسط دونالد ترامپ ظاهر شد که اوج آن با هشدار رئیس جمهور آمریکا بود که کشورش ممکن است نیروهایی را مستقر کند یا حملات هوایی را در نیجریه انجام دهد تا آنچه را که وی کشتار تعداد زیادی از مسیحیان در نیجریه توصیف کرد، متوقف کند.

ترامپ این سخنان و تهدیدات را در 2 نوامبر در هواپیمای ریاست جمهوری در راه بازگشت به واشنگتن پس از تعطیلات آخر هفته در فلوریدا به خبرنگاران گفت و در آن اعلام کرد که به وزارت جنگ دستور داده است تا برای یک اقدام نظامی «سریع» احتمالی آماده شوند.

پیش از آن، ترامپ در پستی در «تروث سوشال» دولت نیجریه را به اجازه دادن به ادامه کشتار مسیحیان در این کشور متهم کرد و گفت که اگر این وضعیت ادامه یابد، ایالات متحده فوراً تمام کمک های ارائه شده به نیجریه را متوقف خواهد کرد و افزود که به «وزارت جنگ» دستور داده است تا برای هر اقدام احتمالی آماده شوند و تهدید کرد که «اگر به ما حمله کنند، حمله ما سریع، وحشیانه و خونین خواهد بود» و در نهایت به دولت نیجریه هشدار داد و از این کشور خواست تا به سرعت اقدام کند.

این با تصمیم رئیس جمهور آمریکا برای بازگرداندن نیجریه به فهرست «کشورهای مورد نگرانی ویژه» همراه بود، که یک طبقه بندی رسمی آمریکایی با ابعاد قانونی و سیاسی مهم است و به طور خاص در زمینه آزادی مذهبی اعمال می شود و کشورهایی را هدف قرار می دهد که در نقض های سیستماتیک، مداوم و جدی آزادی مذهبی بر اساس استانداردهای آمریکا مشارکت دارند یا آن را تحمل می کنند.

ترامپ قبلاً در دوره اول ریاست جمهوری خود آبوجا را در این طبقه بندی قرار داده بود که دولت رئیس جمهور سابق آمریکا، جو بایدن، به دلیل عدم رعایت شرایط این درج توسط کشور، آن را از آن خارج کرد.

اینها همه مشکلات و دردسرهای آبوجا در واشنگتن نبود، زیرا سناتور راستگرای آمریکایی معروف، یعنی «تد کروز»، به دنبال تحمیل لایحه ای ارائه شده به کنگره آمریکا با عنوان «قانون پاسخگویی برای آزادی مذهبی در نیجریه در سال 2025» است که هدف آن پاسخگو کردن مقامات نیجریه ای است که ادعا می شود خشونت و آزار و اذیت علیه مسیحیان و سایر اقلیت های مذهبی در نیجریه را تسهیل می کنند یا آن را تحمل می کنند.

دولت نیجریه تمام این اتهامات را رد می کند، و «بولا تینوبو» رئیس جمهور نیجریه تأکید کرد که آزادی مذهبی و تساهل یک اصل اساسی در هویت نیجریه است.

«دانجوما دیکسون اوتا»، یکی از مقامات جامعه مسیحی در نیجریه، به رادیو و تلویزیون سوئیس اشاره کرد که خشونت در نیجریه، به ویژه در ایالت های «کمربند میانی»، اغلب یک درگیری خونین بر سر کاهش منابع و زمین ها بین کشاورزانی است که بیشتر آنها مسیحی هستند و دامدارانی که بیشتر آنها مسلمان از قبیله فولانی هستند، و اینکه این درگیری ها جان هر دو گروه را می گیرد.

اقتصاد در قلب تهدیدات

علیرغم رنگ و بوی اخلاقی و انسانی که دولت ترامپ سعی می کند تهدیدات خود علیه نیجریه را با آن ترسیم کند، بسیاری از ناظران اشاره می کنند که این «کارزار» ممکن است اهداف اقتصادی اعلام نشده ای را در خود داشته باشد.

در این زمینه، تحلیلی از «موسسه روبرت لانسینگ برای مطالعات تهدیدات جهانی و دموکراسی ها» آمریکا بین این تهدیدات و مجموعه ای از دستاوردهای اقتصادی مربوط به تضمین دسترسی ایالات متحده به نفت و مواد معدنی حیاتی، و حفاظت از سرمایه گذاری های شرکت های آمریکایی، در کنار جلوگیری از سلطه استراتژیک چین، ارتباط برقرار می کند.

نیجریه بزرگترین تولید کننده نفت در قاره آفریقا است و تحلیلی مفصل منتشر شده در پلتفرم «آفریقا تودی»، که یک پلتفرم مربوط به امور اقتصادی مستقر در نیجریه است، نشان می دهد که زمان بندی این تهدیدات تصادفی نیست، زیرا همزمان با اعلام نیجریه مبنی بر اینکه پالایشگاه دانگوته، که بزرگترین پالایشگاه در آفریقا است (با ظرفیت 1.4 میلیون بشکه در روز)، تقریباً به ظرفیت عملیاتی کامل خود رسیده است.

هدف این پالایشگاه تامین کامل نیازهای داخلی نیجریه به فرآورده های نفتی و صادرات مازاد آن است و این یک چالش مستقیم برای صنایع پالایش غربی است که به واردات فراورده های نفتی شده توسط نیجریه متکی بودند، به طوری که داده های رسمی آمریکایی فراورده های نفتی شده را در میان مهمترین صادرات این کشور به نیجریه طبقه بندی می کنند.

مسابقه برای به دست آوردن فلزات کمیاب

بر اساس تحلیلی در مقاله‌ای منتشر شده در خبرگزاری«اکوفین»، یک خبرگزاری تخصصی در مسائل مالی و اقتصادی با تمرکز بر آفریقا، این تحول در موضع واشنگتن را نمی‌توان از اهمیت روزافزون نیجریه در مسابقه جهانی برای عناصر خاکی کمیاب و فلزات اساسی جدا کرد. این مواد، مواد اساسی در وسایل نقلیه الکتریکی، انرژی تجدیدپذیر و فناوری دفاعی آمریکا هستند.

نیجریه دارای ذخایر قابل توجهی از مونازیت است که غنی از سریوم، لانتان، نئودیمیم و پراسئودیمیم است، علاوه بر نیکل، کبالت، مس و لیتیوم که به تنهایی از سال 2023 بیش از 1.3 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری چینی را به خود جلب کرده است، که این امر آن را به مهم‌ترین بازیگر در این زمینه در نیجریه تبدیل می‌کند. در حالی که قابل توجه است که بسیاری از این فلزات کمیاب در مناطقی متمرکز شده‌اند که با چالش‌های امنیتی نیز مواجه هستند.

سال‌های اخیر شاهد تلاش بی‌وقفه آمریکا برای شکستن سلطه چین بر زنجیره‌های تامین فلزات کمیاب بوده است که حدود 70 درصد از تولید جهانی و 90 درصد از ظرفیت پالایش را کنترل می‌کند، در حالی که واشنگتن هدفی را برای کاهش این وابستگی از طریق توسعه زنجیره‌های تامین جایگزین تعیین کرده است.

اسکات بیسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، به  فایننشال تایمز  گفت که چین با اعمال محدودیت‌هایی بر صادرات این فلزات در اوایل سال جاری که در نوامبر فعلی به حالت تعلیق درآمد، «اشتباه فاحشی» مرتکب شد.

پیامدهای اقتصادی

اقدامات ترامپ تاثیرات مستقیمی بر اقتصاد نیجریه داشته است، به طوری که تحلیلی منتشر شده در خبرگزاری بلومبرگ  اشاره کرد که اوراق قرضه نیجریه با ارزش دلار در 3 نوامبر متحمل خسارات زیادی شدند و ارزش اوراق قرضه سررسید سال 2047 به میزان 6 سنت در برابر دلار کاهش یافت و در بین ده اوراق قرضه با بدترین عملکرد در بازارهای نوظهور جهان قرار گرفت.

در کنار موارد فوق، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که ارزش پول محلی (نایرا) با 1.2 درصد کاهش در برابر دلار، بزرگترین کاهش از ژوئن  را نشان می‌دهد، زیرا این بزرگترین ضرر برای ارزهای بازارهای نوظهور در طول روز مذکور بود.

از سوی دیگر، «محمد زکریا»، پژوهشگر امور اقتصادی و اجتماعی آفریقا، توضیح می‌دهد که پیامدهای اقتصادی اقدامات دولت ترامپ در قبال نیجریه در تعدادی از نکات متمرکز است که مهم‌ترین آنها افزایش «پاداش ریسک حاکمیتی» است، زیرا تهدیدات آمریکا خطرات را برای سرمایه‌گذاران افزایش می‌دهد، که ممکن است منجر به هزینه استقراض بالاتر، تاخیر در سرمایه‌گذاری‌های سرمایه خارجی و خروج برخی از سرمایه‌ها یا توقف برنامه‌های رشد شود.

زکریا -در اظهارات خود به الجزیره نت- می‌افزاید که تشدید ویزا از سوی ایالات متحده، پویایی و جنب و جوش حرکت تجار و شرکت‌های آمریکایی که در نیجریه فعالیت می‌کنند یا از آن عبور می‌کنند را کاهش می‌دهد، که توافقات خدمات، نگهداری و فناوری را مختل می‌کند و کانال «خدمات غیرنفتی» را تضعیف می‌کند.

صادرات غیرنفتی نیجریه به ایالات متحده در صورت وقوع تغییراتی که توانایی ابوجا را برای استفاده از قانون "آگوا" محدود کند، در معرض خطر کاهش قرار خواهند گرفت؛ از قبیل تحمیل شرایط سختگیرانه آمریکایی به عنوان مثال.

زکریا معتقد است که این پیامدها ممکن است خطرات بیشتری را بر صادرات نفت نیجریه به ایالات متحده وارد کند و این فضای جدید ممکن است در نهایت موقعیت مذاکره ابوجا با شرکای خود را تضعیف کند و منجر به خطرات بلندمدت در زیرساخت‌ها و روابط استراتژیک شود.

راه حل چیست؟

«مودا یوسف»، مدیر اجرایی «مرکز ارتقای پروژه‌های خصوصی»، یک سازمان غیردولتی فعال در زمینه پروژه‌های خصوصی در اقتصاد نیجریه، در مواجهه با این خطرات احتمالی، توضیح داد که ابوجا باید یک پاسخ دیپلماتیک استراتژیک و فعال اتخاذ کند و خواستار مذاکرات دوجانبه فوری با دولت آمریکا برای روشن کردن حقایق و آرام کردن لحن شد.

یوسف در بیانیه‌ای که در سوم نوامبر صادر شد، توصیه کرد که همکاری با ایالات متحده و شرکای منطقه‌ای در زمینه اطلاعات، مبارزه با تروریسم و ​​ایجاد صلح تعمیق شود و در عین حال، پیام‌های عمومی هماهنگ برای اطمینان دادن به سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی در مورد ثبات کشور ضروری است.

از سوی دیگر، محمد زکریا اشاره کرد که نیجریه باید رویکردی واقع‌بینانه در برخورد با این بحران اتخاذ کند. تهدید واشنگتن به مداخله نظامی ممکن است در ابوجا به عنوان ابزار فشار سیاسی و اخلاقی بیشتر از یک تهدید واقعی تلقی شود و این امر مستلزم رویکردی مبتنی بر «مهار متقابل» به جای «رویارویی آشکار» است، یعنی درک نگرانی‌های آمریکا بدون چشم پوشی از حاکمیت ملی یا قرار دادن اقتصاد در معرض شوک‌های بیشتر.

زکریا با توجه به این موضوع، معتقد است که نیجریه می‌تواند این بحران را به فرصتی برای تغییر موقعیت استراتژیک خود تبدیل کند، از طریق گسترش شبکه روابط خود با اروپا، چین، هند و کشورهای قاره آفریقا، در چارچوب یک سیاست تنوع متعادل که به عنوان خروج از مدار غرب تلقی نشود، و این ممکن است به آن توانایی مذاکره بالاتری بدهد و اثر فشارهای اقتصادی و سیاسی را کاهش دهد، به ویژه با استفاده از ابزارهای مالی آفریقایی برای تقویت زیرساخت‌ها و کاهش اتکا به وام‌های مشروط سیاسی.