مانور خیره کننده جنبش حماس

به گزارش جماران به نقل از الجزیره، «کمال اوزتورک» نویسنده و روزنامه نگار ترک در گزارشی نوشت: هنگامی که ترامپ و نتانیاهو در آمریکا کنفرانس مطبوعاتی برگزار کردند و در آن چیزی را که به نظر «سند مرگ» غزه بود، اعلام کردند، غم و ناامیدی بر دل ها سایه افکند. به نظر می رسید که پرونده بسته شده و غزه به سرنوشت محتوم خود رها شده است.

سپس نتانیاهو بعداً کلیپ های ویدیویی منزجر کننده ای را منتشر کرد، انگار که پیروز شده است، که خشم هر صاحب وجدان بیدار را برانگیخت و احساسات خشم و مخالفت را در گسترده را در جهان برانگیخت.

این موضوع به همین جا ختم نشد، زیرا ترامپ تهدید کرد: «اگر حماس این توافق را امضا نکند، جهنم را به آنها نشان خواهیم داد.»

در آن لحظه، سینه های دوستداران فلسطین پر از غم و اندوه شد و احساس درماندگی به جان ها نفوذ کرد. فضایی از ناامیدی حاکم شد و بسیاری نتوانستند آن شب بخوابند.

جلسه سرنوشت ساز در دوحه

مقامات ترکیه، مصر و قطر در پایتخت قطر، دوحه، در لحظه ای گرد هم آمدند که هدف آن خفه کردن حماس و مجبور کردن این جنبش به دو گزینه بود که سومی نداشت: یا نابودی یا امضای توافق.

ابراهیم کالین رئیس اطلاعات ترکیه، رئیس اطلاعات مصر و مقامات قطری در این نشست حضور داشتند که تدابیر امنیتی شدیدی در آن اتخاذ شده بود.

در همان زمان، حماس در حال انجام رایزنی های داخلی با سایر گروه های مقاومت در غزه بود، در حالی که بحث های فشرده ای در مورد چگونگی شکستن این محاصره سیاسی و دیپلماتیک و چگونگی ایجاد فضایی برای تنفس یا حداقل به دست آوردن زمان در جریان بود.

ایستادگی حماس و تدبیر کشورها

حماس با وجود محاصره و فشارها، صلابت شگفت انگیزی از خود نشان داد و این اولین بار نیست که با چنین وضعیت خفه کننده ای روبرو می شود. اما پس از دو سال جنگ با یکی از قدرتمندترین ارتش های جهان، توانایی های مادی اش تحلیل رفته است، اگرچه   این جنبش همچنان با روحیه مقاومت می کند.

تجربه حماس با مهارت های دیپلماتیک کشورها متحد شد و راه حلی هوشمندانه به دست آمد: پیشنهاد ترامپ به طور کامل رد نمی شود، اما همانطور که هست پذیرفته نمی شود. طرح اسرائیل برای منزوی کردن، محاصره و جرم انگاری حماس در سطح جهانی خنثی خواهد شد.

به این ترتیب، نوار غزه از چنگال جهنم نجات می یابد و به آن زمان و فضایی برای مانور، جمع آوری نیروها و آماده شدن برای مرحله بعدی داده می شود. این جوهر این طرح است.

تغییر در دیدگاه نسبت به پرونده گروگان ها

در مذاکرات به حماس گفته شد: پرونده گروگان های اسرائیلی از یک اهرم فشار قوی به یک بار تاکتیکی تبدیل شده است. وجود آنها مانع از بمباران و کشتار اسرائیل نشد، بلکه حتی به اجرای حمله زمینی نیز ادامه داد، به این معنی که نتانیاهو از همان ابتدا آنها را رها کرده و فقط از آنها به عنوان بهانه ای برای توجیه تجاوز استفاده کرده است.

تمام سخنرانی ترامپ بر گروگان ها متمرکز بود، همچنین اظهارات کشورهای اروپایی، که آنها را در قلب روایت رسانه ای و سیاسی قرار داد.

اما حماس با آزادی آنها چه چیزی را از دست خواهد داد؟

این سوال به وضوح روی میز بحث مطرح شد و این باور مطرح شد که زنده ماندن گروگان ها دیگر فایده ای ندارد و سپری نیست، بلکه به یک بار تبدیل شده است.

اگر حماس آنها را آزاد کند، این برگه برنده را از دست اسرائیل می گیرد و بهانه ای را که برای حمله از آن استفاده می کند، پایان می دهد و در عین حال نشان می دهد که طرفی نیست که توافق را رد می کند و این باعث شکستن گفتمان «سازمان تروریستی» می شود.

اما زیرکی سیاسی در این بود که حماس با بقیه خواسته های ترامپ موافقت نکرد، بلکه گفت باید در آینده در مورد آنها مذاکره شود، و این باعث شد این اقدام بیشتر تاکتیکی باشد تا تسلیم.

نشست های حساس و تحرکات دیپلماتیک

پس از توافق بر سر نکات اصلی، بیانیه ای با دقت بالا تهیه شد و کلمات آن با دقت بسیار انتخاب شد، حتی غرور ترامپ نیز در نظر گرفته شد.

سپس ارتباط بین وزرای خارجه کشورهای مربوطه آغاز شد. هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، نقش مهمی ایفا کرد و به دنبال آن تماسی از سوی ابراهیم کالین، رئیس اطلاعات ترکیه، با فرستاده ویژه ترامپ، ویتکاف، برقرار شد و او را در جریان این بیانیه قرار داد.

این دو نفر توافق کردند که پاسخ حماس فرصتی ارزشمند برای پایان دادن به جنگ است. پس از آن، چالش سخت تری آغاز شد: متقاعد کردن ترامپ به این پیشنهاد، فراتر از نفوذ لابی اسرائیلی در کاخ سفید و وزارتخانه های دفاع و امور خارجه.

شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، با ترامپ تماس گرفت و به او اطلاع داد که آنچه به دست آمده بهترین راه حل ممکن است.

روز بعد، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، با ترامپ تلفنی صحبت کرد و تاکید کرد که آنچه در مذاکرات دوحه به دست آمده بهترین راه حل است.

ترامپ متوجه شد که پرونده گروگان ها یک دستاورد سیاسی مهم برای او است، بنابراین با این پیشنهاد موافقت کرد.

تلاش برای تأثیرگذاری بر ترامپ

حماس از پیشنهاد تهیه شده توسط خود خبر داد و این بیانیه برای افکار عمومی جهان غافلگیرکننده بود، زیرا با استقبال گسترده‌ای روبرو شد که انتظار نمی‌رفت.

اما نتانیاهو فکر می‌کرد که ترامپ این پیشنهاد را رد خواهد کرد و این را به نزدیکانش گفت. اما شوک زمانی اتفاق افتاد که ترامپ در حساب کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی اطلاعیه‌ای فوری منتشر کرد و در آن گفت: «حماس آماده صلح دائمی است و گروگان‌ها آزاد خواهند شد. اسرائیل باید فورا بمباران را متوقف کند.»

کاخ سفید اعلام کرد که ترامپ یک سخنرانی تصویری ایراد خواهد کرد و تصویری از او در حین ضبط ویدیو منتشر شد.

اما انتشار ویدیو به دلیل ورود ویتکاف به اتاق ترامپ و سپس پیوستن دامادش، جارد کوشنر، به تأخیر افتاد، در حالی که نتانیاهو بر یک تماس تلفنی فوری اصرار داشت.

شایعاتی منتشر شد مبنی بر اینکه ترامپ موضع خود را تغییر خواهد داد، اما او به لطف فشار ویتکاف، نظر خود را تغییر نداد و کلیپی کوتاه منتشر کرد و در آن اعلام کرد که پیشنهاد حماس مثبت است.

به این ترتیب، حماس موفق شد محاصره سیاسی را بشکند، غزه نفسی تازه کرد و اسرائیل در موضع دفاعی شرم‌آوری قرار گرفت.

حماس به یک طرف مشروع در صحنه تبدیل شد

ترامپ و معاونش، ونس، هر دو متن کامل پیشنهاد حماس را در حساب‌های کاربری خود منتشر کردند، که این امر شوکی برای محافل تصمیم‌گیری در اسرائیل و ایالات متحده بود. طرفی که آنها مدتها او را تروریست توصیف می‌کردند، به عنوان یک طرف رسمی به رسمیت شناخته شد و مورد خطاب قرار گرفت.

از نظر دیپلماتیک، این یک «گل به خودی برای اسرائیل» محسوب می‌شود.

همچنین، درخواست ترامپ برای توقف فوری بمباران، به منزله دستور مستقیم به نتانیاهو برای عقب‌نشینی بود.

اگرچه اسرائیل تا زمان نگارش این مقاله به بمباران ادامه داده است اما اظهارات رسمی  این رژیم نشان دهنده تعهد آن به طرح ترامپ بود. اما این بار، لحن پیروزی از سخنان آنها غایب بود.

چرا ترامپ موافقت کرد؟

رسانه‌های اسرائیلی موجی از انتقادات را به راه انداختند، برخی از روزنامه‌ها گفتند: «ترامپ اسرائیل را برای جایزه صلح نوبل فروخت» و تصاویری از او در حالی که شبیه یک مبارز حماس بود، منتشر کردند.

در واقع، ترامپ به آنچه می‌خواست رسید: آزادی گروگان‌ها، بدون اینکه نتانیاهو بتواند حماس را نابود کند. برای او، این گام یک داستان موفقیت بزرگ است.

در سایه افزایش موج بی‌سابقه اعتراضات در سراسر جهان، همانطور که در جنبش «ناوگان پایداری» ظاهر شد، چهره ایالات متحده در سطح بین‌المللی متزلزل شد.

قطر، ترکیه، عربستان سعودی، مصر و اردن از بیانیه حماس حمایت کردند، که این تصور را ایجاد کرد که موضع عربی و اسلامی متحد است.

همه این تحولات تأیید کرد که وضعیت دیگر قابل تداوم نیست و امواج خشم مردمی قادر به تغییر معادلات هستند.

بنابراین، محافل آمریکایی بر این باور بودند که اعلام حماس مبنی بر پذیرش پیشنهاد، فرصتی طلایی برای تغییر است، بنابراین ترامپ به سرعت از آن استفاده کرد و در ذهن خود گشایش باب نامزدی برای جایزه صلح نوبل در 10 اکتبر را تداعی کرد.

اکنون باید دید کدام کشورها او را به طور رسمی نامزد خواهند کرد.

نه پیروزی و نه شکست

غزه از 57 کشور اسلامی، چه رسد به بقیه کشورهای جهان، نه تکه نانی دریافت کرد و نه گلوله‌ای، اما با این وجود، بزرگترین مقاومتی را که تاریخ به خود دیده است، به نمایش گذاشت.

این واقعیت باعث شد تا نفسی تازه کند، دوباره کارت‌های خود را مرتب کند و زمان ارزشمندی برای مانور مجدد به دست آورد.

حماس با تصمیمی خردمندانه، تصویر خود را در برابر جهان تغییر داد و ابتکار عمل روانی و معنوی را دوباره به دست گرفت.

آنچه رخ داد نه پیروزی است و نه شکست، بلکه آغاز مرحله جدیدی در مقاومتی است که بیش از یک قرن قدمت دارد.

و بر این مرحله گام‌های دیگری بنا خواهد شد، بدون چشم‌پوشی از سرزمین و بدون شکستن کرامت.

فلسطین امروز، به یک عنوان جهانی برای نبرد آزادی تبدیل شده است. و پیروزی از آن کسی خواهد بود که به آن ایمان داشته باشد.