پیچیدگی مساله روابط ایران و آمریکا از یک سو و مداخله گری های پیدا و پنهان بازیگران بیرونی، نظیر محور عبری- عربی در موضوع بازگشت احتمالی دولت جدید آمریکا به توافق هسته ای (برجام) همگی دست به دست هم داده که بازگشت به میز مذاکره با سختی ها و دشواری های خاص خود مواجه باشد.
به گزارش جماران؛ با حضور رسمی بایدن در کسوت ریاست جمهوری آمریکا، این پرسش محل تامل جدی است که احیای مذاکرات برجامی در چه قالب و بستری قابل اجراست و اینکه، آیا عزم و اراده ای جدی در دولت بایدن برای بازگشت به توافق برجام وجود دارد؟
از روزی که نام بایدن به عنوان برنده اصلی حزب دموکرات در انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا مطرح شد؛ این گمانه زنی در سطح رسانه های بین المللی طرح گردید که با احتمال حضور بایدن در کاخ سفید امکان بازگشت آمریکا به توافق های مهم بین المللی از اجلاس آب و هوایی گرفته تا نفتا و مهم تر از همه توافق بین المللی برجام فراهم خواهد شد.امروز با حضور رسمی بایدن در کسوت ریاست جمهوری آمریکا این پرسش محل تامل جدی است که احیای مذاکرات برجامی در چه قالب و بستری ممکن است و آیا عزم و اراده ای جدی در دولت بایدن برای بازگشت به توافق برجام وجود دارد؟
بازگشت آمریکا به توافقات بین المللی
واقعیت امر این است که جمهوری اسلامی ایران علی رغم بدعهدی های آشکار و واضح ترامپ که شدید ترین تحریم های نفتی و بانکی را علیه کشورمان برخلاف مفاد توافق برجام، اعمال کرد. ایران در برابر استراتژی فشار حداکثری ترامپ، صبر استراتژیک را در پیش گرفت. روحیه قانون شکنانه غیر دموکراتیک ترامپ همه کشورهای دنیا را مضطرب و نگران ساخته بود و امروز همه کشورهای دنیا نه فقط جمهوری اسلامی ایران؛ منتظر گام های بازگشتی بایدن در جهت اصلاح رفتارهای هنجار شکنانه ترامپ هستند. رفتار سیاسی بایدن به صورت لغو ممنوعیت ورود مسلمانان به داخل آمریکا و بازگشت به توافق آب و هوایی پاریس با دو فرمان اجرایی، خوش بینی نسبی را در سطح بین المللی نسبت به بازگشت به توافقات بین المللی و در پیش گرفتن دیپلماسی و چندجانبه گرایی ایجاد کرده است.
موانع بازگشت به برجام و احیای این توافق
پیچیدگی مساله روابط ایران و آمریکا از یک منظر و مداخله گری های پیدا و پنهان بازیگران بیرونی، نظیر محور عبری- عربی در موضوع بازگشت احتمالی دولت جدید آمریکا به برجام همگی دست به دست هم داده که بازگشت به میز مذاکره با سختی ها و دشواری های خاص خود مواجه باشد. به خصوص اینکه امروز توپ در زمین دولت آمریکاست و جمهوری اسلامی ایران با پایبندی به توافق بین المللی مشتاق انتقاع از مزایای اقتصادی برجام با مکانیسم و ابزار رفع تحریم ها و گشایش های مالی است. نقطه کانونی چالش در همین جاست که قدم اول از سوی دولت جدید آمریکا چگونه و در چه بازه زمانی برداشته شود. طبیعی است که اگر بایدن تحریم های ظالمانه ای که در دو حوزه نفتی و بانکی علیه کشورمان اعمال شده را بردارد؛ ناخواسته این حس اعتماد و دلگرمی در میان دولتمردان کشورمان هم برای بازگشت به میز مذاکره برقرار می شود.
نگرانی ها از آنجایی است که لابی های یهودی و عربی مستقر در آمریکا سخت روی این محور تلاش دارند که بازگشت به برجام در قدم اول غیر ممکن و در مرحله بعدی امری تدریجی و زمان بر باشد. این جریان ها تلاش دارند در صورت آغاز فرایند مذاکرات با الحاق کردن بندها و تبصره های جدید نظیر مسائل موشکی و بالستیکی ایران و موضوع فعالیت های منطقه ای جمهوری اسلامی، روند مذاکره و توافق جدید را ناممکن و دشوار سازند. به خصوص اینکه مقامات صهیونیستی از انتصاب شمار زیادی از شخصیت های سیاسی زمان باراک اوباما مثل خانم وندی شرمن، آنتونی بلینکن، جیک سولیوان که هر کدام نقش موثری در شکل گیری توافق بین المللی برجام نقش داشتند در دولت بایدن هراس دارند که این شخصیت ها با نگاه مثبت و تعاملی به ایران؛ ضمن احیای توافق برجام، اسرائیل در حاشیه سیاست های خاورمیانه ای آمریکا قرار گیرد. این رویکرد در کشورهای عربی مثل عربستان، امارات متحده عربی هم وجود دارد. عمر قباش دستیار وزیر فرهنگ و دیپلماسی عمومی کشور امارات متحده عربی گفته است: ما هنوز طرفدار مطلق فشار حداکثری هستیم.
در همین خصوص وزیر خارجه کشورمان در پیام توئیتری ضمن روشنگری سیاستهای جنگ طلبانه جریان صهیونیستی و عربی، به نوعی تلاش داشت دولت جدید آمریکا متوجه نیات و اهداف این جریان سازد. نتانیاهو در پیامی خطاب به بایدن اعلام کرده بود که با بایدن روابطه دوستی و صمیمیت چندین ساله دارد و امیدوار است در دوره رئیس جمهوری جدید آمریکا، محور واشنگتن – تل آویو بیش از گذشته به تقویت اتحاد و همکاری بپردازند. این اظهارات در حالی از سوی نتانیاهو مطرح شد که نخست وزیری رژیم صهیونیستی از معدود کسانی بود که از باخت ترامپ مایوس بوده و اتفاقا بعد از سوم نوامبر از ارسال پیام تبریک به بایدن به خاطر فشار و عصبانیت ترامپ دست کشید. حال که امروز دیگر واقعیت ترامپ در صحنه سیاسی آمریکا به تاریخ پیوست؛ نخست وزیر جنگ طلب صهیونیستی با در نظر گرفتن تحولات جدید سیاسی در آمریکا به دنبال جبران گذشته و تلاش برای تقویت دوستی با بایدن با محوریت مقابله با ایران است.
پیام ظریف وزیر خارجه کشورمان با عطف به همین امر است که نتانیاهو دنبال به اندام انداختن بایدن در پروژه مقابله با ایران است. دولت جدید آمریکا باید متوجه این امر باشد که جریان عبری- عربی همواره به صورت عامل بازدارنده در توافق هسته ای عمل کرده و این جریان امروز هم دلواپس احیای مذاکرات برجامی شده اند و به طرق های مختلف به دنبال اطاله زمان و ممانعت از هر گونه بازگشتی زودهنگام هستند.
برداشتن گام های عملی از سوی آمریکا با رفع تحریم ها
نباید توافقی به اهمیت برجام که تایید شواری امنیت و قدرت های مهم اروپایی و چین و روسیه را دارد و به ادعان همه توافقی در راستای صلح و امنیت بین المللی است؛ بازیچه خواسته های و نگرانی های صرفا شخصی و منافعی کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی باشد. اقتضای شرایط و ملاحظات بین المللی ایجاب گر برداشتن گام های عملی از سوی آمریکا مشخصا در خصوص رفع تحریم های بانکی و نفتی دارد. ایران با پایبندی اش به توافق اجازه جنگ افروزی و ماجراجویی را به تیم ترامپ نداد و امروز حق مردم و شهروندان ایرانی است که از مزایای به حق و قانونی توافق برجام استفاده ببرند.
