بیستم آبان انتخابات نماینده‌ی مدیران مسئول در هیات نظارت بر مطبوعات است. هیات نظارت بر مطبوعات، طبق قانون مرجع صدور مجوز و لغو مجوز مطبوعات است. در این هیات هفت نفره نهادهای مختلفی مانند وزارت علوم، حوزه علمیه، قوه قضاییه و وزارت ارشاد نماینده دارند. مدیران مسئول رسانه‌ها نیز یک نماینده در آن دارند که با انتخابات برگزیده می‌شود. یک نماینده نیز از طرف مجلس در این هیات حاضر می‌شود.
به گزارش جماران، به نقل از انصاف نیوز، «علی مطهری» که چند دوره نماینده مجلس در این هیات بوده است درباره‌ی چالش‌های این هیات و به طور کلی مطبوعات با انصاف نیوز گفت‌وگو کرده است. او معتقد است نماینده‌ی مدیران مسئول در این هیات باید از دخالتهای غیر ضروری نهادهای امنیتی در مطبوعات جلوگیری کند.
با توجه شرایط موجود مانند مشکلات قانون مطبوعات، تصمیمات قوه قضاییه برای مطبوعات و… در شرایط موجود، هیات نظارت و افراد حاضر در آن چه میزان در آزادی مطبوعات تاثیر دارد؟ با توجه به آنکه شما نماینده‌ی قوه مقننه در آن هیات بودید، نهادهای دیگر مانند قوه قضاییه و ضابطین چه میزان به نظر این هیات اهمیت می‌دادند و این هیات چه میزان می‌توانست تاثیرگذاری در نهادهای دیگر داشته باشد؟
یک مشکل در موضوع مطبوعات این است که مرجع واحد برای تصمیم‌گیری در این موضوع وجود ندارد. قانون، این مرجع را هیئت نظارت بر مطبوعات اعلام کرده است اما دادستانها می‌گویند ما هرجا که تشخیص بدهیم جرمی واقع شده است حق ورود داریم، در اینجا هم کاری به نظر هیئت نظارت بر مطبوعات نداریم.
در عمل هم دیده‌اید که هیئت نظارت نشریه‌ای را مستحق دریافت تذکر اعلام می‌کند اما ناگهان می‌بینید دادستان حکم توقیف آن را صادر می‌کند.
من چهار سال نماینده قوه مقننه در هیئت نظارت بر مطبوعات بودم. بارها شاهد این اتفاق بودم. مثلاً روزنامه‌ای کاریکاتوری کشیده بود و عده‌ای می‌گفتند این توهین به بسیج است، هیئت بعد از دو ساعت بررسی و رأی‌گیری، روزنامه را مستحق تذکر دانست، اما چند ساعت بعد آن روزنامه به دستور دادستان توقیف شد.
هیئت نظارت بر مطبوعات یک هیئت بلندپایه است، رئیس آن وزیر ارشاد است و اعضای آن نمایندگان وزارت علوم، حوزه علمیه قم، قوه مقننه، قوه قضائیه، شورای عالی انقلاب فرهنگی و نماینده مدیران مسئول مطبوعات هستند. بی‌توجهی به نظر این هیئت قابل قبول نیست. اگر دادستانها اصرار بر دخالت دارند لااقل ابتدا نظر هیئت را درباره این موضوع تخصصی دریافت کنند بعد تصمیم بگیرند.
البته نوع رفتار اعضای این هیئت مخصوصاً رئیس آن که وزیر ارشاد باشد و این که از حق خود دفاع کنند و دخالتها را با مردم در میان بگذارند می‌تواند در محدود شدن دخالتها مؤثر باشد.
با توجه به اینکه نماینده‌ی مدیران مسئول در آن هیات در اقلیت است و اکثریت آن هیات انتصابی شکل می‌گیرند، نماینده‌ی مدیران مسئول چه میزان می‌تواند تاثیر بگذارد؟
نماینده مدیران مسئول مؤثرترین عضو این هیئت است چون در جریان جزئیات کار رسانه‌های مختلف هست و شرایط همکاران خود را درک می‌کند. او اطلاعات خوبی در اختیار بقیه اعضا می‌گذارد. یکی از پیشنهاداتی که ما داشتیم این بود که در زمان بررسی اتهام یک مدیرمسئول روزنامه، خود او حق حضور و توضیح را در جلسه هیئت داشته باشد که به ندرت این کار انجام میشد.
با توجه به اینکه در حال حاضر بیش از ۱۱ هزار رسانه در کشور داریم، اصولا این هیات توانایی نظارت روی این تعداد رسانه را دارد؟ راهکار برای حل این مشکل چیست؟
اگر دبیرخانه این هیئت قوی باشد نظارت بر این یازده هزار رسانه کار مشکلی نیست. رئیس هیئت می‌تواند اختیاراتی به دبیر هیئت بدهد و فقط مسائل مهم در هیئت بررسی شود.
برخی می‌گویند وقتی این قانون تصویب شد ما درکشور کمتر از ۵۰۰ رسانه داشتیم که یک نماینده در آن هیات وجود داشت، حالا که بیش از ۱۱ هزار رسانه داریم باید تعداد نماینده ها بیشتر شود، نظر شما چیست؟
با افزایش تعداد نماینده مدیران مسئول مطبوعات در این هیئت موافقم چون ارتباط یک نفر با یازده هزار رسانه کار مشکلی است. شاید تا ۳ نفر قابل افزایش باشد. این کار باعث می‌شود که جنبه مردمی این هیئت هم در مقابل جنبه حکومتی آن تقویت شود.
نماینده‌ی مدیران مسئول در این هیات چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
باید از آزادی بیان دفاع کند. آنجا که انتقاد را به معنی توهین تلقی می‌کنند و فرد را مجرم می‌شناسند باید از حق آن فرد دفاع کند. یا آنجا که بی‌جهت اتهام نشر اکاذیب یا اقدام علیه امنیت ملی می‌زنند که تبدیل به یک عادت و یک ترجیع‌بند شده است، از حق مدیران مسئول مطبوعات دفاع کند.
نهادهای امنیتی و اطلاعاتی در کار مطبوعات زیاد دخالت می‌کنند، باید از دخالتهای غیرضروری آنها جلوگیری کند. مثلاً در سال ۹۲ بیش از ۳۰ نفر از خبرنگاران ناگهان به اتهام جاسوسی بازداشت شدند. ما از وزارت اطلاعات خواستیم که بیایند توضیح بدهند. نماینده‌اش آمد. هرچه توضیح داد ما قانع نشدیم.
بعداً معلوم شد که موضوع جنبه سیاسی داشته و مرتبط با انتخابات ریاست جمهوری بوده است. همچنین نماینده مدیران مسئول باید نسبت به محتوای غیر اخلاقی برخی مطبوعات حساس باشد. همین‌طور نسبت به مطبوعاتی که درصدد ترویج فرهنگ غربی هستند نباید بی‌تفاوت باشد.
معاون مطبوعاتی دولت خاتمی: یک رسانه‌ای باید نماینده‌ی مدیران مسئول شود
«سید محمد صحفی» معاون مطبوعاتی دولت دوم اصلاحات، معتقد است این هیات بنابر قوانین نانوشته و سیاسی کاری‌ها تبدیل به یک مانع برای رسانه شده است. او نقش این هیات در شرایط موجود را «حلقه‌ای از بوروکراسی نفس گیر ارشاد» تعبیر می‌کند.
صحفی معتقد است مقام های دولتی و کسانی که فعالیت رسانه‌ای ندارند نباید به عنوان نماینده‌ی مدیران مسئول در این هیات عضو شوند.
در ادامه مصاحبه‌ی کامل صحفی با انصاف نیوز را مشاهده می‌کنید:
به نظر شما با وجود دستگاه‌هایی مانند دستگاه قضا، ضابطین قضایی و… که بر مطبوعات نظارت می‌کنند نقش هیات نظارت بر مطبوعات و ترکیب اعضای آن در آزادی رسانه‌ها چه میزان است؟
هیئت نظارت بر مطبوعات نهادی متشکل از نمایندگان نهادهای مختلف است. اما این نهاد هم مثل سایر نهادهای کشور به علت وجود قوانین نانوشته نمی‌تواند به رسالت واقعی و وظیفه‌ای که قانون برای آن پیش‌‌بینی کرده، عمل کند.
به جز هیئت نظارت، نهادهای بزرگ دیگری مثل دولت و‌مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام هم داریم که متناسب با انتظاراتی که از آنها برای حل مشکلات کشور می رود ظاهر نشده اند و نمی توانند به وظیفه‌ی ذاتی خود عمل کنند. هئیت نظارت بر مطبوعات هم یکی از آنهاست.
این هیئت دستخوش بسیاری از سیاسی کاری ها، ملاحظه‌کاری‌ها و اعمال سیاست‌های نانوشته است و نمی‌تواند آنطور که باید و‌شاید به رسالت واقعی خود عمل کند. این هیئت به نظر من مدت هاست که بدل به دستگاهی شده‌است که یک حلقه به بوروکراسی نفس‌گیر وزارت ارشاد افزوده و کارش شده صدور قطره‌چکانی پروانه برای متقاضیان انتشار نشریات و توبیخ و تهدید و تشر زدن و توقیف مطبوعات.
این هیئت پاسبان حفظ خطوط قرمز نظام توسط مطبوعات و رسانه ها شده و خیلی راحت مفاد قانون مطبوعات را به رآی خود تفسیر و برای مجرمین فرضی حکم صادر می‌کند.
در حالی که چنین هیئت بلند پایه، متشکل از چهره های فرهنگی مورد اعتماد نظام می‌تواند بیشتر پاسدار آزادی مطبوعات و مدافع اصل آزادی دسترسی مردم به اطلاعات و نیز نقد قدرت و توسعه مردمسالاری باشد، اما همه می دانیم که چنین کارکردی توسط هیات نظارت زمانی شدنی است که ساختار سیاسی کشور هم این وظیفه را از هیئت مذکور بخواهد.
ولی با ترکیب فعلی هیئت و همچنین ملاحظات موجود و ساختار قانون مطبوعات و انتظارات قدرت، چنین کارکردی دور از انتظار است و مشاهده می شود که این هیئت به جای کمک به توسعه مطبوعات بیشتر برای نظارت چکشی بر رسانه ها انگیزه دارد. و چه خوب است که این هیئت نسبت به ایجاد دشواری بیشتر بر سر راه اطلاع‌رسانی و خبر رسانی آزاد و تحمیل خودسانسوری به مطبوعات جانب احتیاط را بگیرد.
بطور مثال در مردادماه سال جاری و در جریان اوج گیری پاندومی کووید ۱۹ که کشور در تب این بیماری می سوخت با دستور همین هیئت نظارت و با یک بهانهٔ جزئی روزنامه «جهان صنعت» توقیف شد.
البته بعد از چند روز پیگیری و پادرمیانی چهره های ذی‌نفوذ، این روزنامه رفع توقیف شد. اما این چه هیئت مدافع مطبوعات است که به جای به کار گرفتن هضم و احتیاط، برای توقیف روزنامه تعطیل کردن کسب وکار ده‌ها روزنامه نگار انقدر عجله دارد که بدون اینکه پرونده به دادگاه برود، اول حکم توقیف صادر می کند و بعد گفتند حالا دادگاه رسیدگی کند!
با توجه به آنکه شما در آن هیات بودید، نهادهای دیگر مانند قوه قضاییه و ضابطین چه میزان به نظر این هیات اهمیت می‌دادند و این هیات چه میزان می‌توانست تاثیرگذاری در نهادهای دیگر داشته باشد؟
وقتی من معاون امور مطبوعاتی وزارت ارشاد بودم، در غیاب وزیر به عنوان جانشین وی ریاست هیئت نظارت بر مطبوعات را هم بر عهده داشتم.
در آن دوره تعامل خوبی بین ما سایر نهادها وجود داشت اما دستگاه قضایی و قضات به لحاظ قانونی و اصل استقلال قاضی این حق را به خود می دادند که کاری به آرای هیئت نظارت بر مطبوعات نداشته باشند. البته اصل استقلال قاضی درست است و اینکه قوه قضاییه مستقلا می‌تواند به حوزه مطبوعات‌ورود کند و شکایات و یا جرایم را رسیدگی کند. ولی خب این هیئت فرا دولتی که نماینده رئیس قوه قضائیه هم عضو مؤثر آنست چه خاصیتی دارد که نتیجه ساعت ها بحث جدی کارشناسی حتی به عنوان نظر مشورتی هم به درد دادگاه نمی خورد؟
به رغم وجود این مشکلات و اینکه در دوران مدیریت من بر امور مطبوعاتی چالش‌های سنگین و بحران های زیادی وجود داشت، سعی ما این بود که همواره تعامل خوبی با سایر دستگاه‌ها به ویژه دستگاه قضایی کشور داشته باشم.
به ویژه اینکه در آن دوره خاص و بحرانی، قاضی مرتضوی مسئول دادگاه مطبوعات بود و آقای محسنی اژه‌ای نماینده‌ی قوه قضاییه عضو هیئت نظارت بود و نظرات این دو مسئول وقت قوه قضاییه برای اهل فرهنگ و رسانه روشن است که ما چه دشواری ها یی در تعامل داشتیم .
حتی من برای حل چالش های فیمابین دادگاه ها با اصحاب فرهنگ و رسانه با مرحوم آیت الله شاهرودی رئیس قوه هم ملاقات خصوصی داشتم و مشکلات این بخش را برای ایشان توضیح دادم که صدمات اقتصادی که از قبال توقیف های نسنجیده بر پیکر نحیف مطبوعات و‌جامعه روزنامه نگاری کشور وارد می شود و آن مرحوم هم قول مساعد دادند ولی در عمل پیشرفتی نداشتیم .
شما در دوره ای مسئولیت مطبوعات کشور را به عهده داشتید که بیشترین درگیری ها در حوزه رسانه، مانند درگیری با گروه های تندرو و… وجود داشت. در آن دوران نقش هیات نظارت در دفاع از مطبوعات چه میزان محسوس بود؟
گروه‌های تندرو پس از انقلاب همیشه بوده‌اند و نقش خودشان را -که معمولا از سوی بخش هایی از قدرت حمایت می شده اند- ایفا می کرده‌اند در مقاطعی هم اینطور بوده که مواضع بعضی از اعضای هیئت نظارت انگار که خواسته های گروه‌های تندرو بیرون را نمایندگی می‌کرده.
بعضی اوقات همین افراد اصرار داشتند نشریه‌ای یا روزنامه‌ای به علت تخلف کوچکی که به نظرشان می رسیده باید توقیف شود. خب در برابر این تندوری‌ها ایستادگی میشد و گاهی موضوع تصمیم به توقیف به دادن یک تذکر کتبی تعدیل می یافت.
مثلا مرحوم حجت الاسلام صادقی که روحانی سلیم النفسی هم بود. سالیانی نماینده‌ی حوزه‌ی علمیه قم در هیئت بود و خب بزرگان حوزه از جمله جریان آقای مصباح و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از او انتظار داشتند تا نقطه نظرات آنها در جلسات مطرح شود.
خیلی وقت‌ها به مطالبی که در رسانه‌ها نوشته شده بود؛ ایراد می‌گرفتند، و ادعا می شد که برخی عبارات توهین به دین و اعتقادات است یا با تساهل و‌تسامح در انتشار تصاویر زنان بازیگر و یا سلیبریتی ها در نشریات هنری و سینمایی مشکل داشتند.
هیئت ناچار بود راجع به تک تک موارد که با حساسیت قم به هیئت می آمد بحث کند. در نهایت به این نتیجه می‌رسیدیم به یکی دو مورد از آنها تذکر دهیم یا توضیحی ارسال شود. که این قبیل فرمایشات آقایان خیلی وقت هیئت را می گرفت گویی اصلا این گزارشات کم اهمیت را می آورند که وقت هیئت گرفته شود نوبت به رسیدگی به درخواست متقاضیان انتشار روزنامه و نشریات نرسد.
البته اگر اعضا توجیه می‌شدند همراهی می کردند رسیدگی به پرونده ها به عزم و اراده‌ی وزیر و معاون امور مطبوعاتی بستگی داشت، بقیه اعضا از دور دستی به آتش دارند و در قبال نیازهای جامعه و انجام وظایف قانونی وزارت ارشاد باید پاسخگو می بود و اعضا کاره ای نبودند. بر این اساس در دوره دوم دولت جناب خاتمی ما توانستیم با همکاری اعضای هیئت بیش از دوهزار مجوز انتشار نشریات جدید را صادر کنیم.
خاطره‌ای هم از بروز نزاع لفظی بین نماینده‌ی مدیران مسئول مطبوعات که آن زمان آقای سحرخیز بود با آقای اژه‌ای نماینده قوه قضائیه بود دارم که این اتفاق خیلی غیر مترقبه، نادر و‌البته قبیح بود. این رویداد در آن زمان بسیار حاشیه‌ساز شد و حتی آقای خاتمی رئیس جمهوری هم در این باره تذکر دادند.
این یک نزاع کلامی بر سر یادداشتی بود که در مورد پدیده ازدواج سپید در میان جوانان در یک هفته نامه منتشر شده بود که بحث ها تند شد و منجر به برخورد فیزیکی هم شد، و چون این ماجرا در وزارت ارشاد کشور اتفاق افتاد خیلی زننده بود. آخر در دستگاه فرهنگی کشور آنهم در یک هیئت عالیرتبه فرهنگی و رسانه‌ای یک گفتگوی ساده چرا باید به مجادله و درگیری منجر شود. ولی ما در این فضای تند و رادیکال هم به تعامل و کار خود در هیئت نظارت ادامه می دادیم .
با توجه به اینکه نماینده‌ی مدیران مسئول در آن هیات در اقلیت است و اکثریت آن هیات انتصابی شکل می‌گیرند، نماینده‌ی مدیران مسئول جه میزان می‌تواند تاثیر بگذارد؟
نماینده‌ی مدیران مسئول در اقلیت هستند و یک نفر بیشتر نیست اما چون طیفی وسیعی از مدیران مسئول در بر می‌گیرد و به دلیل تعدد جایگاه ارزشمندی دارد به شرط اینکه آن فرد دارای صلاحیت لازم، شجاعت و اعتقادی به آزادی مطبوعات داشته باشد.
اراده و انگیزه‌ی کافی داشته باشد، حرف او شنیده خواهد شد. اما اگر در بیرون و داخل حرف متفاوتی بزند و تظاهر کند جانب حقوق رسانه و مدیران رسانه دارد اما در جلسه با آن افراد تندرو که خواهان محدودیت رسانه هستند، همراه باشد معلوم است اتفاقی نمی‌افتد.
با توجه به اینکه در حال حاضر بیش از ۱۱ هزار رسانه در کشور داریم، اصولا این هیات توانایی نظارت روی این تعداد رسانه را دارد؟ راهکار برای حل این مشکل چیست؟
رقم وجود ۱۱ هزار رسانه فعال را تایید نمی‌کنم. ممکن است در آمار و گزارشات اداری ارشاد از این رقم ها بگویند. اما اینکه چه تعداد رسانه واقعا فعال و در حال انتشار هستند و اصولا چقدر تیراژ دارند را اطلاع ندارم و البته بعید می دانم در این اوضاع و احوال رکود وحشتناکی که وجود دارد واقعیت داشته باشد.
روزنامه‌هایی که واقعا در سپهر سیاسی و فرهنگی جامعه تاثیر گذار باشند، تعداد شان اندک است. الان اگر چه می بینیم که حدود ۱۰۰ عنوان روزنامه و هفته نامه و ماهنامه روی پیشخوان روزنامه فروشی ها هست، اما اینها چقدر تیراژ دارند و چقدر خوانده می‌شوند. اطلاع دقیقی وجود ندارد.
البته که ساز و کار حاکم بر هیئت نظارت بر مطبوعات خیلی قدیمی و فرسوده است. نظام صدور پروانه هم با توجه به توسعه‌ی فضای مجازی دیگر قابل دفاع و توجیه نیست. فکر کنم این مسئله را علاوه بر دولت و خود وزارت ارشاد، دستگاه هایی مثل قوه قضاییه که به موضوع جرایم رسانه ای ورود می کنند هم متوجه شده باشند.
تعداد زیادی شبکه های اطلاع رسانی و پایگاه های خبری مجازی وجود دارد که نمی‌توان بر روی آنها نظارت کرد. این هیئت بیشتر بر اساس گزارش هایی که به دست دبیرخانه می رسد و یا تمرکز روی روزنامه هایی که تیراژ بالایی دارند و یا اخبار خبرگزاری‌های خاصی را رصد می کنند نظارت می‌کند و بر روی آنها حساسیت بیشتری وجود دارد وگرنه این هیئت و وقت محدودی که هر از چندی برای جلسات می گذارند توان نظارتی آنچنانی ندارد.
به علاوه دستگاه اجرایی این کار که وزارت ارشاد است نیز ساز و کار و ابزار و نیروی انسانی ورزیده برای این کار را ندارد . هیئت معمولا براساس گزارش‌هایی که چند کارشناس و یا برخی اعضا به هیئت می آورند و یا شکایاتی که می شود رسیدگی و بحث و تصمیم می گیرند.
برخی می‌گویند زمانی که این قانون تصویب شد ما در کشور کمتر از ۵۰۰ رسانه داشتیم که یک نماینده در آن هیات وجود داشت، حالا که بیش از ۱۱ هزار رسانه داریم باید تعداد نماینده ها بیشتر شود، نظر شما چیست؟
کارایی بیشتر هئیت نظارت بر مطبوعات به وجود تعداد بیشتری از نماینده‌های مدیران مسئول مطبوعات نیست. البته اینکه کفه‌ی جامعه مدنی به نفوذ دولت در هیئت بچربد، خیلی بهتر است.
مادامی که نزاع بر سر آزادی و نوع صیانت از آن در حاکمیت سیاسی ما حل نشده است، چه مطبوعات یک نماینده داشته باشند و چه بیشتر در بر همین پاشنه می چرخد و قوانین نانوشته و عزم محدود سازی آزادی های قانونی اثرات خود را برجا خواهد گذاشت.
ساختار سیاسی موجود در زمینه بی اثر کردن خواست مردم و از کار انداختن جامعه مدنی بسیار تجربه دارد و حتی می تواند کاری کند که یک فرد متدین و انقلابی و نماینده سابق مجلس که خودی هم به حساب می آید ولی موافق همه نظرات آقایان نیست (مثل علی مطهری ) هم نتواند در مجلس فعلی حضور داشته باشد.
به نظر من اگر اراده حکومت با رقم خوردن اصلاحات و بسط آزادی های مدنی و توسعه رسانه‌های آزاد و تعامل با مردم باشد با همین هیئت نظارت هم می توان این کار را کرد. کافی است با واقعیات ها و نیازهای روز جامعه سر جنگ نداشته باشیم .
با توجه به اینکه در انتخابات جاری، آقای انتظامی که سالها با رای مدیران مسئول، در آن هیات نماینده بود شرکت نمی کند و حتما نماینده ی مدیران مسئول در این هیات شخص جدید است، به نظر شما نماینده‌ی مدیران مسئول در این هیات چه ویژگی هایی باید داشته باشد تا بتواند اثرگذار باشد؟
ویژگی نماینده‌ی مدیران مسئول مطبوعات در هیئت نظارت در خود قانون و آیین‌نامه‌ها آمده اما ان فرد باید به صورت حرفه‌ای در کار مطبوعات باشد. افرادی فقط اسم شان مدیر مسئول یک نشریه است ولی اصالتا مطبوعاتی نیستند. این ها به درد این کار نمی خورند.
یا افرادی مدیر مسئول یک نشریه هستند اما از حسن شهرت برخوردار نیستند. فردی که کاندید می‌شود باید درآمدش از طریق کار رسانه‌ای باشد و به دور از فعالیت دولتی و رانت باشد.
خنده آور تر از این نیست که یک مقام دولتی آنهم در وزارت ارشاد یا جای حساس دیگری بیاید و با اعمال نفوذ خودش را نامزد و بعد نماینده مطبوعات در هیئت جا بیندازد. البته که این کار با ظاهر قانون مغایرتی ندارد اما کلا نقض غرض قانون گذار و مغایر با روح تشکیل این هیئت مستقل است.
دیگر اینکه انگیزه‌ی جدی برای دفاع از مطبوعات داشته باشد. فرد صادق و روراستی باشد. بودند کسانی که دودوزه بازی در می آوردند از یک طرف به ظاهر با روزنامه نگاران صمیمی اما در جلسه هیئت نظارت که قرار می گرفتند چون به خلوت می رفتند آن کار دیگر می کردند و در مقابل منافع هم حرفه ای های خودشان قرار می‌گرفتند.
دیگر اینکه برای دفاع از آزادی رسانه شجاع و تا حدودی بی باک باشد و حقوق رسانه ها و روزنامه نگاران برایش اصالت داشته باشد و دست آخر اینکه منافع جمعی اهالی مطبوعات را بر منافع شخصی خود ترجیح دهد و به دنبال رانت مالی، اعتباری و اطلاعاتی نباشد.
وکیلی: نماینده از رسانه‌های خصوصی انتخاب شود
محمدعلی وکیلی گفت: به نظرم بسیار مهم است که این فرد از میان رسانه های خصوصی انتخاب شود چرا که او می تواند شرایط و مشکلات رسانه‌های خصوصی را درک کند.
محمد علی وکیلی نماینده‌ی سابق مجلس در هیات نظارت بر مطبوعات درباره‌ی نقش این هیئت در آزادی مطبوعات گفت: طبق قانون هیئت نظارت تنها مرجع صدور مجوز و به تبع مرجعیت در صدور مجوز تنها مرجع نظارتی است اما این قانون مطبوعات یک تعارضی با وظایف ذاتی دستگاه قضایی دارد. قاضی رسیدگی به هر نوع دادخواستی را وظیفه ذاتی خود می داند. در حالیکه قانون مطبوعات و کسی که قانون مطبوعات را نوشته است مسئولیت دستگاه های نظارتی را به هیئت نظارت که یک هیئت حاکمیتی، شامل نماینده قوا و نهادهای دیگر تفویض کرده است.
او ادامه داد: این تعارض سالهاست وجود دارد و بر اساس سلیقه افراد حاکم بر قوه قضاییه و هیئت نظارت تصمیم گرفته می‌شود که به سمت همگرایی بروند و یا از وظائف حداکثری خود در قانون استفاده کنند. گاهی آنقدر این موضوع شور می‌شود که باعث لوث شدن مسائل می شود. برای نمونه هیئت نظارت حکم به لغو امتیاز رسانه‌ای میدهد ولی قوه قضاییه و بازپرس حکم به انتشار می‌دهند. یا بلعکس. این باعث سرگیجه اهالی رسانه است.
نماینده‌ی سابق مجلس گفت: ما هم وقتی در هیئت عضو شدیم، گفتیم که یکی از دو طرف باید کوتاه بیاید. خوشبختانه ریاست آقای رئیسی در قوه قضاییه، ایشان پیشنهاد ما را مبنی بر اینکه «هیئت نظارت اعلان جرم کرده و قوه قضاییه مقدار تنبیه را تعیین کند» پذیرفت. با این پیشنهاد قوه قضاییه دیگر در اعلام جرم دخالتی نداشته باشد. سابق بر این اوضاع اینطور نبود. هر دو نهاد هم اعلام جرم و هم اعلام مجازات می کردند. به نظر من این رویه خوبی بود تا ما به اصلاح قانون مطبوعات برسیم. اما نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد که این اواخر خود هیئت نظارت اقدام به توقیف روزنامه جهان صنعت کرد.
وکیلی درباره‌ی مواجه‌ی ضابطین قضایی با مطبوعات توضیح داد: یکی از مشکلاتی که من در این چهار سال با آن مواجه بودم این بود که بولتنی را یکی از نهادها یا ضابطین به هیئت ارائه می‌دادند. درآن بولتن پاراگرافی از یک یادداشت یا گزارش را مینوشتند و سپس برای آن پاراگراف چند صفحه توضیح مبنی بر میزان تخلف مینوشتند. اگر بنا بود بر اساس همان پاراگراف قضاوت شود که قضاوت‌ها سخت و مهلک میشد. ما این رویه را اصلاح کردیم که اگر یکی از رسانه ها شاکی یا مدعی دارد باید نسخه فیزیکی کامل مطلب نیز وجود داشته باشد تا اعضای هیئت نظارت ابتدا و انتهای آن مطلب را را ببینند و با آگاهی کامل تصمیم بگیرند.
وی افزود: پس از این تصمیم مکرراً این اتفاق رخ داد که ما با خواندن پاراگراف در بولتن تصور می کردیم که فی رخ داده اما وقتی نسخه کامل به هیئت می آمد و متن کامل خوانده میشد نظر هیئت تغییر پیدا می‌کرد. اینها ظرافت هایی است که در کار این هیئت وجود دارد بنابراین معتقد هستم گرچه نماینده مدیران مسئول در این هیئت فقط یک نفر است اما اگر شخص مطالبه‌گری باشد و در عین حال برمحیط رسانه ای و کار رسانه ای اشراف داشته باشد می تواند روی آراء تمام اعضای هیئت اثرگذار باشد.
عضو سابق کمیسیون فرهنگی مجلس درباره‌ی مشکلات قانون مطبوعات گفت: قانون مطبوعات ما به هیچ عنوان ناظر بر شرایط کنونی مطبوعات نیست. مطبوعات به معنای رسانه دچار تغییرات شگرفی شده و فضای دیجیتالی تبدیل به فضای غالب رسانه‌ای شده است. چیزی که ما اکنون در قانون مطبوعات داریم جامعیت و مانعیت خود را از دست داده است. ضمن آنکه این قانون به هیچ وجه معمای دو نظارتی را حل نمی کند. به همین خاطر است که ما سالهاست از دولت های مختلف به خصوص دولت آقای روحانی مطالبه لایحه اصلاح قانون مطبوعات را داشتیم.
او ضمن گلایه از کوتاهی دولت در ارائه لایحه اصلاح قانون مطبوعات اضافه کرد: متاسفانه دولت کوتاهی کرد و ما رسیدیم به سال آخر مجلس دهم. چون دولت کوتاهی کرده بود من مجبور شدم شخصاً طرح اصلاح قانون مطبوعات را به مجلس ارائه دهم که کلیتش در صحن تایید شد برای جزئیات به کمیسیون فرهنگی رفت. این قانون در کمیسیون بود که متاسفانه عمر مجلس دهم کفاف نداد. در چهارچوب آن طرح را پیشنهاد دادیم که ترکیب هیئت نظارت با توجه به کثرت ای که در جامعه ی رسانه ای رخ داده است باید به نفع رسانه‌ها تغییر کند. به طوری که توازن بین نهادهای حاکمیتی و رسانه ها برقرار شود. هرچند امیدی ندارم که این طرح در مجلس یازدهم به جایی برسد اما امیدوارم روزی این طرح تبدیل به قانون شود.
وکیلی به سوالی درباره‌ی ویژگی‌های لازم برای نماینده‌ی مدیران مسئول در هیات نظارت پاسخ داد: با مشاهداتی که ظرفیت ۴ سال از هیئت نظارت داشتم نماینده مدیران مسئول هرچند یک نفر در میان جمعی هفت نفره است؛ اما اگر توانا باشد می‌تواند تبدیل به شخصیتی تاثیر گذار در آن جمع شود. این بسیار مهم است که چه کسی انتخاب می شود. از طرفی به نظرم بسیار مهم است که این فرد از میان رسانه های خصوصی انتخاب شود چرا که او می تواند شرایط و مشکلات رسانه‌های خصوصی را درک کند.
نماینده باید فارغ از دیدگاه سیاسی، دنبال منافع رسانه‌ها باشد
صاحب امتیاز و سردبیر عصر ایران گفت:نماینده‌ی رسانه ها این هیئت باید فارغ از دیدگاه سیاسی خود باید منافع صنفی رسانه‌ها را نمایندگی کند.
جعفر محمدی درباره‌ی نماینده‌ی مدیر مسئولان در هیئت نظارت بر مطبوعات به انصاف نیوز گفت: این فرد باید نماینده‌ی صنف رسانه‌ها باشد، نماینده‌ی صنف بودن بسیار مهم است، در هیئت نظارت بر مطبوعات سوگیری‌های شخصی وجود دارد، هر نماینده‌ای در این هیئت باید فارغ از دیدگاه سیاسی خود باید منافع صنفی رسانه‌ها را نمایندگی کند.
او افزود: به لحاظ رای یک نفر نمی‌تواند تاثیرگذاری داشته باشد، یک رای در مقابل آرای دیگر محکوم به شکست است، اما کسی که رای می‌آورد باید قدرت اقناعی بالایی داشته باشد. باید اعضای هیئت نظارات مطبوعات ذهنیت منفی به آن شخص نداشته باشند، در این صورت فرد منتخب با وجود یک رای بقیه‌ی اعضای هیئت نظارت را متقاعد کند و منافع رسانه‌ها را تامین کند. کاری که آقای دکتر انتظامی به خوبی انجام داد.
او در انتها تاکیدکرد: به عقیده‌ی بنده باید ساختار هیئت نظارت بر مطبوعات تغییر کند. اما اگر بخواهیم با همین ساختار جلو برویم، تعداد نماینده‌های رسانه‌ها باید در این هیئت بیشتر شود. یک فرد منتخب به زمانی برمی‌گردد که تعداد بسیار محدودی رسانه داشتیم و با امروز قابل قیاس نیست.
«نماینده مدیران مسئول در این سالها صمٌ بُکم ناظر بر اتفاقات بود»
مدیرمسئول روزنامه‌ی کارون معتقد است نماینده‌ی مدیران مسئول در هیات نظارت باید از جنس رسانه و همچنین شخصی سخنور باشد تا با مصاحبه و اظهارنظرهای خود به رسانه‌ها کمک کند.
منصور قنواتی در گفت‌وگو با انصاف نیوز درباره‌ی ویژگی‌های نماینده‌ی مدیران مسئول در هیات نظارت گفت:متاسفانه نماینده‌ای که مطبوعات و رسانه ها انتخاب می‌کنند تاکنون جنس مطبوعات و رسانه نبودند. بنابراین اولین ویژگی این شخص باید این باشد که از خانواده رسانه باشد تا بتواند خواسته‌های حداقلی مدیران مسئول را به سرانجام رساند. در طول این سالها من من به شخص ندیدم که این افراد نماینده رسانه ها بوده باشند. اگر هم نماینده رسانه‌ای بوده باشند نماینده رسانه های دولتی بودند. امیدوارم در این دوره جدید شخصی انتخاب شود که بتواند نمایندگی همه رسانه‌ها را بکند.
وی افزود:اما از نظر من این بستر فراهم نیست چرا که معمولاً در در زمان انتخابات کسانی که که واقعاً از جنس مطبوعات هستند میدان پیدا نمی‌کنند تا در انتخابات پیروز شوند، بنابراین بیشتر صاحبان نفوذ رسانه‌ای انتخاب می‌شوند. البته من قصد منفی‌بافی درباره نماینده قدیمی مطبوعات آقای انتظامی را ندارم ولی گرایش آقای انتظامی بیشتر از رسانه‌ها [خصوصی] به سمت رسانه‌های دولتی بوده.
قنواتی که در زمان توقیف روزنامه بهار مدیر مسئول این روزنامه بود از تربه شخصی خود گفت: زمانی که روزنامه بهار توقیف شد من به دفتر آقای انتظامی رفتم و گفتم شما هم معاون مطبوعاتی و هم نماینده مدیران مسئول در هیئت نظارت هستید. نقش شما در ارتباط با توقیف روزنامه‌ای که صاحب جایگاه و قدمتی در مطبوعات است چیست؟ به طور صریح به من گفتند هیچ، چون این روزنامه از طریق دیگری توقیف شده است ما هیچ کاری نمی توانیم انجام دهیم دست ما کوتاه و خرما بر نخیل. توقیف یک روزنامه یعنی اعدام یک روزنامه، در چنین شرایطی وقتی نماینده من اعلام می کند که هیچ کاری نمی تواند انجام دهد عملاً نشان دهنده از حیز انتفاع افتادن آن نماینده است.
مدیر مسئول روزنامه کارون ادامه داد: من تصور می کنم اگر کسی از جنس مطبوعات انتخاب شود حداقل می‌تواند مجادله قانون‌مندی برای دفاع از حقوق رسانه‌ها کند، نه اینکه فقط اسمی باشد در هیئتی که دوشنبه ها جلسه برگزار کند تا به رسانه ها مجوز بدهد یا تغییر مدیر مسئول رسانه ها را تایید کند، خوب این کار را که یک کارشناس اداری هم می تواند انجام دهد. در زمان های حساس نماینده مطبوعات باید نقش خودش را نشان دهد.
او در پاسخ به سوالی درباره‌ی اینکه «برخی معتقدند اگر شخصی که انتخاب می‌شود دولتی باشد می‌تواند با ارتباطات تاثیر بیشتری بگذارد» پاسخ داد: اولا این استدلال که اگر کسی دولتی نباشد نمی‌تواند ارتباط برقرار کند و لابی گری کند اشتباه است. دوما اگر ارتباطات ر بود نتیجه بدهد این سالها نتیجه می‌داد، این ارتباطات همیشه به ضرر مطبوعات بوده. به نظر من آن چیز که بیشتر از ارتباطات نتیجه میدهد سخن وری است.
او ادامه داد: یک نماینده خوب در هیئت نظارت باید سخنگوی خوبی باشد. باید در رسانه‌ها مصاحبه کند و بگوید برای مثال من در توقیف فلان نشریه مخالف بودم مخالفتم را با این دلایل اعلام کردم. در این سال ها در بزنگاه‌ها هیچ گاه صدایی از نماینده مدیران مسئول در آن هیئت نشنیدیم و همیشه صم بکم ناظر بر اتفاقاتی بود که برای رسانه ها رخ می داد. اگر کسی از جنس مطبوعات در آن هیئت باشد می‌تواند همواره با مصاحبه کردن و تذکر و انذار به مسئولین رسانه ها کمک کند. همین مطرح کردن به نوعی نقش ترمز را برای طرفهای های روبرو ایفا می‌کند. و تاثیرش بسیار بیشتر از لابی پشت پرده است.
قنواتی تصریح کرد: شاید در جواب من بگویند ممکن بود بدتر از این شود و نماینده در این سالها با رایزنی و ارتباطات پشت پرده توانسته فضا را اینگونه نگه دارد. اگر این چنین باشد باید فاتحه فضای مطبوعاتی کشور را خواند. این که ۱۶ سال یک نفر نماینده مدیران مسئول باشد خود نشان از ضعف ما مدیران مسئول است که چرا دست به نوآوری نزده ایم از طرفی می تواند اشکال قانونی نیز باشد که ۱ نفر محدودیتی برای انتخاب شدن ندارد.
او در انتها گفت: من معتقدم که تفاوتی نمی کند که این شهر از کدام جناح سیاسی باشد با توجه به تجربه این سال ها من کسی از جناح مقابل را که فعال باشد به کسی از جناح خودم که منفعل باشد ترجیح میدهم.
«کسی نماینده شود که نباید سیاسی باشد»
مدیر مسئول پایگاه خبری مشکات معتقد است فرد منتخب باید بیش از اینکه سیاسی باشد، از اهالی رسانه باشد.
محمد علی خرمی- مدیر مسئول پایگاه خبری مشکات- درباره‌ی انتخابات هیئت نظارت بر مطبوعات به انصاف نیوز گفت: فرد منتخب بیش از اینکه یک شخصیت سیاسی باشد، باید رسانه‌ای باشد و نگاه آن صنفی و رسانه‌ای باشد. وقتی نگاه سیاسی، حزبی، گروهی و جناحی اولویت پیدا کند، طبیعتا این شخص نماینده‌ی یک گروه خاصی خواهد بود و در مواردی تعارض ایجاد می‌کند یعنی بین موضوعات صنفی و سیاسی طبیعتا آن شخص مواضع سیاسی خود را پوشش دهد. بنابراین کسی باید بر این کرسی بنشیند که یکی از اولویت‌های آن صنفی باشد و نماینده‌ی همه‌ی رسانه‌ها باشد. در آن هیئت در مقابل سیاسیون بتواند مدافع خوبی از حقوق رسانه‌ها باشد.
این فعال رسانه‌ای درباره‌ی اینکه آیا یک فرد از رسانه‌ها می‌تواند در این هیئت تاثیرگذاری داشته باشد، تحلیل کرد: این مسئله نسبی است و نمی‌توان گفت تاثیرگذار نیست، طبیعتا وقتی تاثیرگذار است که آن شخص از شجاعت بیشتری برخوردار باشد. به جای حفظ خود به حفظ رسانه و وظایف صنفی خود فکر می‌کند. نماینده‌ی مدیران مسئول خودش نقش رهبر و متعهد کردن رسانه‌ها را می‌تواند برعهده داشته باشد، اگر این اتفاق بیفتد خواه ناخواه اربابان قدرت در برابر رسانه‌ها حرفی برای گفتن نخواهند داشت. فرد منتخب باید جسارت و شخصیت داشته باشد تا هم بتواند در داخل جلسه از حقوق رسانه‌ها دفاع کند و هم بیرون از جلسه نقش موثری داشته باشد تا اصحاب رسانه را برای مسائل صنفی دور هم جمع کند.
