منزل ملک التجار، یادگاری از دوران قاجار
شهر سنندج جاذبه های مختلفی دارد؛ یکی از آنها منزل ملک‌التجار است که از دوران قاجار به یادگار مانده است.
به گزارش جی پلاس، پس از حرکت از میدان انقلاب (میدان اصلی شهر سنندج) و ورود به خیابان امام، در جانب راست خیابان، نرسیده به کوچه یمین لشکر و عمارت آصف، در کوچه بن‌بست محل اصناف، بنایی با سرستون‌های آجری و سقف شیروانی توجه افراد در حال حرکت از پیاده‌رو را به سمت خود جلب می‌کند.
هم‌اکنون در آهنی دو لنگه کوچکی جنب اداره اصناف، نمای بیرونی مشرف به معبر را تشکیل می‌دهد که پس از منظر پایه‌ها و طاق‌نمای جداره بیرونی به جا مانده مشخص است که در گذشته نه چندان دور، سر در ارزشمندی درخور شایسته عمارت ملک‌التجار در آنجا وجود داشته است که عکس‌های قدیمی از بنا نیز دلیل بر این ادعا است.
متأسفانه این سر در تخریب شده است و باید بر اساس شواهد و مدارک موجود، طراحی لازم انجام و نسبت به بازسازی آن اقدام شود.
پس از ورود به حیاط وسیع مرکزی با سه ضلع، خانه با بازشوها و روزن‌های متعدد به حیاط، نظر بیننده را به خود جلب می‌کند که از قسمت‌های جالب توجه آن همانا ایوان رفیع ضلع اصلی با دو ستون آجری و اتاق‌های هفت‌دری و سه دری اشکوب هم‌کف و فوقانی به‌صورت تیپ مشرف به ایوان با کتیبه‌های گره چینی شده چوبی است که در نوع خود در شهر سنندج بی نظیر و نمونه مشابه همسان آن وجود ندارد.
ذوق و سلیقه خالق آن در استفاده هنری از فضاهای باز و نیم بسته و چگونگی ارتباط بصری قابل تحسین است.
از دیگر قسمت‌های جالب توجه بنا می‌توان به قسمت زیرزمین ضلع اصلی (شمالی) یا همان سرداب اشاره کرد که سازه سقف آن از نوع طاق و گنبد بوده و به واسطه حوض و فواره آن سابقاً فضای مطبوعی را برای استراحت و نشستن در تابستان برای اهالی منزل فراهم کرده که هم‌اکنون آب جاری به بنا قطع شده است.
ضلع غربی بنا نیز در دو طبقه و از سلسله اتاق‌های سه‌دری و پنج‌دری به صورت تیپ و دو دهلیز ورودی به فضاها تشکیل شده که روکشی از نمای خفته راسته آجری بر سازه خشتی و چوبی بنا کشیده شده است.
سازه سنگین بنا به‌واسطه احداث بازشوها با قوس غالباً نیم دایره‌ای و طاقچه‌های درونی دیوارها، تا حدود زیاد تقلیل یافته است که بر دوام و ماندگاری و استحکام سازه‌ای بنا بی‌تأثیر نبوده است.
نمونه‌های به جا مانده از نازک کاری داخلی بعضی از فضاها نشان می‌دهد که در گذشته قاب چوبی ساده تخت با تیرهای چوبی را تحت پوشش خود داشته است که با توجه به نوع اتصالات آویز آن از سقف با تیرچوبی هم‌چون یک سقف کاذب عمل کرده و با ایجاد یک فضای خالی ما بین خود و سقف اصلی همانند یک سقف دو جداره تبادل حرارتی با محیط بیرون را به حداقل ممکن کاهش داده است.
ضلع جنوبی که هم‌اکنون قسمتی از آن به‌واسطه تخریب سر در ورودی از بین رفته است از یک فضای اصلی اتاق هفت دری در یک طبقه و دهلیز ورودی با اتاق فوقانی آن تشکیل شده است که از ویژگی آن ایجاد فضای باز محصور در اشکوب فوقانی است که خصوصیات فضاهای باز و بسته طبقات فوقانی مساجد بومی شهر سنندج را به یاد می‌آورد که با قاب آجری با نماسازی آجری ۲۰ در ۲۰ از نوع موسم به کلاغ پر مزین گشته است.
این بنا در حال حاضر توسط اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تملک شده است که با مرمت اضطراری آن در سالیان گذشته مقرر شده است با تهیه مطالعات آن فاز عملیات اجرایی مرمت تکمیلی و در نتیجه احیاء و اعطای کاربری در جهت اعتلاء هویت گذشته بنا، در دستور کار و اولویت سازمان برای آن قرار گرفته شود.
منبع: ایسنا
دیدگاه تان را بنویسید