محمدعلی عطار هروی که بود؟ چه شد که به ایران مهاجرت کرد؟

به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان هنر در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی خوشنویس شیعه اهل افغانستان محمد علی عطار هروی اختصاص دارد.

زندگینامه محمدعلی عطار هروی

محمدعلی عطار هروی (۱۲۹۳-۱۳۷۱ش)، معروف به آخوند عطار خوشنویس و کتیبه‌نگار شیعه افغانستانی در قرن چهاردهم شمسی بود. وی مدتی در بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی فعالیت می‌کرد. قرآنُ الْمُحَلّیٰ، اساور و گنجینه خطوط از جمله آثار وی است.

اطلاعات فردی

محمدعلی عطار هروی

لقب آخوند عطار

تاریخ تولد ۱۲۹۳ش

محل زندگی هرات و مشهد

تاریخ وفات ۱۳۷۱ش

محل دفن حرم امام رضا(ع)

شهر وفات مشهد

اطلاعات علمی

استادان ملا محمدصدیق نیازی، آخوند ملا محمدرحیم

شاگردان امین الله پیرزاد هروی

محل تحصیل هرات

تألیفات قرآن الْمُحَلّی، اساور، گنجینه خطوط

سایر خوشنویسی و کتیبه‌نگاری

فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی

اجتماعی مسؤلیت موزه آثار تاریخی هرات

زندگی‌نامه

محمدعلی عطار هروی در سال ۱۲۹۳ش در محله خواجه عبدالله مصری هرات به دنیا آمد. پدرش محمداسماعیل در هرات مغازه عطاری داشت و در همانجا به محمدعلی خوشنویسی آموزش می‌داد. عطار نیز از طریق مغازه عطاری در بازار قندهار امرار معاش می‌کرد. وی مدتی مسئولیت موزه آثار تاریخی شهر هرات را بر عهده داشت. با حمله شوروی به افغانستان، عطار در سال ۱۳۵۸ش به ایران مهاجرت کرد و در بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی مشغول شد و تا پایان عمر در آنجا فعالیت می‌کرد. وی در ۷۸ سالگی در ۲۷ اسفند ۱۳۷۱ش برابر با ۲۴ رمضان ۱۴۱۳ق در مشهد درگذشت و در حرم مطهر رضوی دفن شد.[۱]

خوشنویسی

محمدعلی هروی آموزش‌های ابتدایی را در مکتب‌خانه‌های سنتی هرات نزد آخوند ملا محمدرحیم و پدرش را آغاز کرد. وی از کودکی به خط علاقه داشت و در خط کوفی نزد ملا محمدصدیق نیازی شاگردی کرد. او درباره آشنایی خود با محمدصدیق می‌گوید در مسجد جامع هرات در این فکر بودم که چگونه این خطوط کوفی را بخوانم که یکی از دوستانم ملا محمدصدیق را به من معرفی کرد.[۲]

عطار هروی به خطوط کوفی علاقه داشت و انواع آن را از مسکوکات دوره‌های مختلف اسلامی کتابت می‌کرد.

آثار

خوشنویسی قلم ثلث و نسخ عطار

قرآنُ الْمُحَلّیٰ؛ در آن ۶۸ کتیبه از سوره‌ های قرآن کتابت شده است این اثر در سال ۱۳۶۶ش توسط انتشارات سروش در تهران چاپ شد.

هنر آینه‌نگاری قرآن کریم؛ با همت محمدمهدی هراتی و با طراحی محمدعلی کشاورز در تهران چاپ شد.

گنجینه خطوط؛ در این مجموعه انواع خط کوفی، ثلث، ریحانی، محقق، شجری، نسخ، نستعلیق، شکسته و... کتابت شده است و در سال ۱۳۴۶ش توسط وزارت اطلاعات و فرهنگ در کابل منتشر شد.

قرآن اساور پس از ۱۵ سال از درگذشت وی توسط رفیع اصیل یوسفی در مشهد منتشر شد.[۳]

از عطار علاوه بر آثار چاپی، کتیبه‌هایی نیز در افغانستان، ایران و کشورهای دیگر موجود است. کتیبه‌های مسجد جامع هرات، مسجد گوهرشاد در مشهد، مسجد قباد در تربت جام، مزار خواجه مودود چشتی، مسجد لشکرگاه، خرقه شریف در هرات، مسجد حاجی یعقوب در کابل، ایوان مسجد زیارت عبدالرحمان جامی، مسجد بکرآباد در هرات، مسجد سکندرجان در هرات و مسجد هامبورگ در آلمان از جمله آن‌هاست.[۴]

برخی از آثار عطار هروی، در افغانستان و موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

شاگردان

خوشنویسان بسیاری نزد محمدعلی هروی شاگردی کردند.[۵] امین‌الله پیرزاد هروی از جمله آنها بود که مدتی در بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی اشتغال داشت و آثاری از خود بر جای گذاشت.[۶]

پانویس

1. ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۳۵۹-۳۶۳.

2. محمدعلی عطار هروی خوشنویس افغانستانی، خبرگزاری فارس.

3. اساور.:مرقع خطوط اسلامی، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.

4. نک: ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۳۶۲.

5. بیستمین سال درگذشت استاد محمدعلی عطار هروی، شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان.

6. تاریخچه خوشنویسی در افغانستان، شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان.

منابع

ناصری داوودی، عبدالمجید، مشاهیر تشیع در افغانستان، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، ۱۳۹۰ش.

محمدعلی عطار هروی خوشنویس افغانستانی، خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: ۳۰-۳-۱۳۹۴.

اساور:مرقع خطوط اسلامی، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران، تاریخ بازدید: ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.

بیستمین سال درگذشت استاد محمدعلی عطار هروی، شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان: تاریخ انتشار: ۱۳۹۱/۶/۷ش.

تاریخچه خوشنویسی در افغانستان، شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان، تاریخ بازدید: ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.