مجریان و ناظران باید نهایت "احتیاط" را در شمارش و انعکاس "امانت مردم" مبذول دارند؛ چراکه در جریان «رأی مردم» جای هیچ گونه «توجیه» و یا وعده به خود که «توبه» می کنم و یا انشاء الله فلانی «شفاعتم» می کند، نیست که نیست. جواب همه این پندارهای باطل این است که: «ما للظالمین من انصار» (بقره/270)

پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران: ورود «حق الناس» به بخش "انتخابات و رأی"حتی بر اساس دیدگاهی که رأی شهروندان را «تزئینی» می پندارد هم قابل دفاع است، چرا که انتخابات در یک تعهّد حقوقی بنام قانون اساسی مورد پیمان طرفین (حاکمیت و مردم) قرار گرفته است و تضییع آن، علاوه بر پیمان شکنی، حقوق الناس را هم در بر خواهد داشت. البته مبنای حضرت امام خمینی (س)بر تئوری «مردم سالاری دینی» است، که در این راستا "انتخابات و رای" یک "حق الناس" جدی و غیر قابل توجیه و انکارناپذیر خواهد بود .

اهمیت وخصوصیات "حق الناس"

1) در مورد «اهمیت حق الناس» در قرآن فرمود «ان ربک لبالمرصاد» (فجر/14) و امام صادق (ع) در تبیین آیه شریفه فرمود: خدای متعال از کنار حق الناس ،گذر نمی کند چون قسم یاد کرده از ظلم نگذرد.(کافی 2/443)

در «حق الناس» چون علاوه بر تضییع حق فرد،فرمان الهی هم زیر پا گذاشته شده از شدّت بیشتری از حیث معصیت و عواقب آن دارا می باشد: «حق الناس هو الذی اعظم من حق الله» (ر.ک: مصباح الهدی 11/348) و «حق الناس المقدم علی حق الله» (عروة الوثقی/ 416)

و امام بزرگوار(ره)فتوا می دهد،اگرفردی بدهکار باشد، چون بدهکاریش حق الناس است، دیگرحج که حق الله است، بر او واجب نمی شود: «لاهمیة حق الناس من حق الله» (حاشیه عروة الوثقی/ 712)

2)در ضرورت رعایت موازین "حق الناس" بین افراد جامعه که دارای آئین یا سلیقه و گرایش های متفاوتی هستند، تفاوتی نیست. حقوق شهروندی یک غیرمسلمان مانند یک مسلمان باید مورد توجه باشد و سیره و دستورات ائمه اطهار (ع) بر این وزان صادر شده است.

امام صادق (ع) تصریح فرمود که باید حقوق مخالفان استیفاء شود «ادّوا حقوقهم» (کافی 2/636 و،ر.ک:وسائل 15/ 663)

3) در «حق الناس» فقط و فقط خود «ذی حق» صاحب اختیار است و همانطوری که فقط او می تواند احقاق حقش کند، همو می تواند از حق خود بگذرد و در این راستا، مهم این است که حتی امام معصوم (ع) هم اختیار عبور از «حق الناس» ندارد؛ چرا که در سطور قبل گذشت که بی اعتنائی به حق الناس ظلم است و ظلم با عصمت او هماهنگ نیست.

امام صادق (ع) در روایتی که به سند صحیح به ما رسیده فرمود: صاحب حق می تواند از حق خود بگذرد، ولی امام نمی تواند حق الناس را ببخشد. «حق الناس فلا بأس ان یعفی عنه ، دون الامام». (کافی 7/252 - فقیه 4/73 - استبصار 3/232)

لذا در مورد نماز بر میت، امام صادق(ع)فرمود: امام (ع) نمی تواند بر خلاف نظر اولیاء میّت، خود، اقامه نماز کند. (وسائل، ج3 / 114 حدیث 4)

همه تحلیل فقهی در این عبارت بلند امام صادق (ع) است که حق مردم فقط به خود ایشان باز می گردد و حق دخالت کسی نیست، «الحق اذا کان لله فالواجب علی الامام اقامة و اذا کان للناس فهو للناس» (کافی 7/264 - تهذیب 10/44 - استبصار 4/216)

4) در صورت تضیع "حق الناس" ، برای ضایع کننده آن چیزی بنام «توبه و ندامتی» که جبران آن حق از دست رفته باشد، وجود ندارد.در نتیجه توبه در جریان «حق الناس» بی فائده است .

محقق اردبیلی تصریح کرده: «حق الناس لا یسقط بالتوبه» (زبدة البیان/664ر.ک: مسالک شهید ثانی 4/202 - لوامع مجلسی اول 6/67).

ومهم تر، "صاحب جواهر" می نویسد: اگر حقی تضیع شود با انابه و ناله به درگاه الهی هم نمی تواند حق ضایع شده را جبران نمود. (ر.ک:جواهر 41/115).

و از این بالاتر، علامه طباطبائی با استفاده از آیات قرآن بهره می گیرد که «کسی که حق الناس به عهده دارد مورد شفاعت شافعین هم قرار نمی گیرد» (المیزان 2/397).

-------------------------------------

ورود «حق الناس» به بخش "انتخابات و رأی"حتی بر اساس دیدگاهی که رأی شهروندان را «تزئینی» می پندارد هم قابل دفاع است، چرا که انتخابات در یک تعهّد حقوقی بنام قانون اساسی مورد پیمان طرفین (حاکمیت و مردم) قرار گرفته است و تضییع آن، علاوه بر پیمان شکنی، حقوق الناس را هم در بر خواهد داشت.

البته مبنای حضرت امام خمینی (س)بر تئوری «مردم سالاری دینی» است، که در این راستا "انتخابات و رای" یک "حق الناس" جدی و غیر قابل توجیه و انکارناپذیر خواهد بود .

فرمود: «از خدا بترسید با ملت شوخی نکنید رأی مردم را هیچ حساب نکنید ...» (صحیفه 8/183)

چون: «میزان رأی ملت است» (صحیفه 8/172)

خروجی این نوشتار با همه براهین مطرح شده ،عبارت است از: اولاً:هرگونه اعمال نفوذ از سوی هر شخصیت حقیقی یا حقوقی، دینی یا سیاسی، منافات با رعایت حق الناس دارد. لذا دخالت و یا اعمال نفوذ به «بهانه های سیاسی» و یا «توجیهات دینی نما» مردود است.

«خدای تبارک تعالی به ما حق نداده است پیغمبر به ما حق نداده که ما به ملت مان یک چیزی را تحمیل بکنیم». (صحیفه 11/34)

و:«آرای ایشان معتبر است و لو بخلاف و به ضرر خودشان باشد، شما ولیّ آنها نیستید». (صحیفه 9/304)

ثانیا:باید، بستر سالم و وسیعی ترتیب داده شود تا آنان که اراده نامزدی دارند، به این حق خود نائل گردند و نیز چنان موقعیت مناسبی در مرحله اخذ آراء پیش بینی شود که «صاحبان حق» بتوانند در کمال امنیت و آرامش، حق خویش را، در برگزیدن "منتخب شان" اظهار نمایند.

و ثالثا: مجریان و ناظران باید نهایت "احتیاط" را در شمارش و انعکاس "امانت مردم" مبذول دارند؛ چراکه در جریان «رأی مردم» جای هیچ گونه «توجیه» و یا وعده به خود که «توبه» می کنم و یا انشاء الله فلانی «شفاعتم» می کند، نیست که نیست. جواب همه این پندارهای باطل این است که:

«ما للظالمین من انصار» (بقره/270)

--------------------------------------

* حجت الاسلام والمسلمین هادی سروش
استاد حوزه علمیه قم

انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.