صرف‌نظر از موضوع خلافت و وصایت پیامبر، امام را باید با خودش و با معیارهایی متناسب با ابعاد وجودی این شخصیت استثنائی، باز شناخت. این نکته مهمی بود که برخی از فرهیختگان مسیحی عرب زبان در دوران معاصر بدان پرداختند و دریچه‌های جدیدی جهت شناخت امام گشودند.
آیت‌الله شیرازی که ترجیح می‌داد دوستان و نزدیکانش به او «آقا رضی» بگویند، از جمله روحانیون موفق دهه‌های اخیر بود. ایشان از اواسط دهه 1340 در مسجد شفا، واقع در خیابان یوسف‌آباد، امامت جماعت را داشت و البته امام جماعتی بسیار موفق بود. امامان جماعت موفق چه در تهران و چه در شهرستان‌های دیگر، و احیاناً در روستاها، چنین نبود که صرفاً در وقت مقرر اقامه نماز کنند و دیگر هیچ. آنان عملاً پشتوانه اخلاقی و عاطفی و دینی منطقه خود بودند و پشتوانه سلامت و ثبات آن، و عملاً ریاست معنوی منطقه خود را بعهده داشتند.
مسجدجامعی، سفیر اسبق ایران در واتیکان و مراکش می گوید: ما به دشواری می‌توانیم وضعیت شکننده شیعیان افغانستان و نگرانی‌هایشان را درک کنیم. شیعیان در کشورهایی چون بحرین و یا منطقه شرقیه و یا در عراقِ دوران حاکمیت حزب بعث از بسیاری حقوق خود محروم بودند؛ کوچک‌ترین و مسالمت‌آمیزترین اعتراض آنان به خون کشیده می‌شد، اما در افغانستان مسئله نه حقوق آنان بلکه امنیت جانی و ناموسی آنها بوده است. آنان در موارد فراوانی صرفاً به دلیل شیعه بودن کشته می‌شدند و زنانشان به بردگی می‌رفتند. چنین وضعیتی حقیقتاً استثنایی است.
محمد مسجدجامعی دیپلمات و سفیر پیشین ایران در واتیکان در جلسه‌ای وبیناری با موضوع «تحولات اخیر افغانستان و پیشروی طالبان»، بیان کرد: احتمالا این برای اولین بار است که پس از جنگ سرد افغانستان، و شاید تمامی منطقه، آوردگاه رقابت بین دو قدرت امریکا و چین شده و یا خواهد شد. پس از فروپاشی بلوک شرق کم و بیش رقابت بین قدرت‌های بزرگ و در سرزمین دیگران یا وجود نداشت و یا چندان جدی نبود. به نظر می‌آید از این پس این رقابت و خصومت به‌گونه‌ای جدی بین دو کشور نامبرده درگیرد که بهایش را کشورهای ضعیف خواهند پرداخت.
محمد مسجد جامعی سفیر اسبق ایران در واتیکان و مراکش می گوید: طالبان در سیاست‌های کلی و اینکه دیگران باید در خدمتشان باشند، احتمالاً قدری هم افراطی‌تر از گذشته شده‌اند. یعنی شاید بتوان گفت که خود شخص ملاعمر به اندازه نسل موجود رهبران طالبان توسعه طلب نبود. چه در آنجایی که به افغانستان مربوط می‌شد و چه در آنجایی که به همسایگان ارتباط می‌یافت. به احتمال زیاد اینها هم‌اکنون توسعه‌طلب‌تر شده‌اند اگرچه ممکن است اظهار نکنند. در چنین مواردی هنگامی که خلوص دینی کم می‌شود، تمایلات توسعه‌طلبانه قدرت می‌یابد. البته هم‌زمان فرا می‌گیرند خود را کنترل کنند و منویاتشان را بیان ننمایند.
سفیر اسبق کشورمان در واتیکان معتقد است که تصوری که در ایران از آمریکا وجود دارد با واقعیت منطبق نیست. سیاست کنونی امریکا در قبال ایران و منطقۀ خاورمیانه، دقیقاً ایدئولوژیک است، ایدئولوژی‌ای که دین در آن نقش اول را بازی می‌کند.