یادداشت/
انتظارهای تهران از شانگهای/ ضرورت مقابله سازمان با تحریمهای یکجانبه علیه ایران
مشارکت ریاست محترم جمهوری در اجلاس شانگهای دوباره پرسشهایی را مطرح کرده است. برخی از کارشناسان و فعالان سیاسی بر این نظرند که اجلاسهای منطقهای و بینالمللی فاقد توان لازم برای مقابله یا معالجه شرایط حاد سیاسی و بینالمللی است و بنابراین مشارکت و حضور و عضویت در چنین سازمانهایی را بیفایده و اتلاف وقت و منابع میدانند. برخی دیگر انتظارات از جایگاه این سازمانها را آنقدر بالا میبرند که پنداری دیوار امنیتی و ژئوپولیتیک جنوب جهانی در مقابل هژمونی و اقتدار قدرتهای بزرگ است. البته موضع رسمی جمهوری اسلامی با هیچیک از این دو رویکرد همخوانی ندارد، بلکه مشارکت فعال در این سازمانها به منظور شناسایی و به فعلیت درآوردن زمینههای همکاری و همگرایی است.
به گزارش جماران؛ غلامعلی خوشرو، سفیر و نماینده اسبق جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل در یادداشتی در ایرنا نوشت:
سازمان شانگهای گرچه در ۲۴ سال گذشته بهعنوان یک گروه امنیت منطقهای تأسیس شد، اکنون به سازمانی تبدیل شده است که دارای ابعاد مهم همکاریهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی میباشد. این سازمان تقریباً نیمی از جمعیت کره زمین را دربر گرفته و حدود یکچهارم سرزمینها و یکچهارم GDP جهانی را تشکیل میدهد.
اجلاس ۲۰۲۵ رؤسای کشورهای عضو «سازمان همکاری شانگهای» در شهر تیانجین در کشور چین در اول سپتامبر برگزار میشود. در این اجلاس بیشترین تعداد رؤسا شرکت خواهند کرد. سازمان همکاری شانگهای که بخش مهمی از آسیا و اوراسیا را دربر گرفته، در اهداف و آرمانهای خود در پی ایجاد مجمعی است که در آن برابری ملتها فارغ از تسلط نظامهای غربی تحقق یابد.
اجلاس سران
مشارکت ریاست محترم جمهوری در اجلاس شانگهای دوباره پرسشهایی را مطرح کرده است. برخی از کارشناسان و فعالان سیاسی بر این نظرند که اجلاسهای منطقهای و بینالمللی فاقد توان لازم برای مقابله یا معالجه شرایط حاد سیاسی و بینالمللی است و بنابراین مشارکت و حضور و عضویت در چنین سازمانهایی را بیفایده و اتلاف وقت و منابع میدانند. برخی دیگر انتظارات از جایگاه این سازمانها را آنقدر بالا میبرند که پنداری دیوار امنیتی و ژئوپولیتیک جنوب جهانی در مقابل هژمونی و اقتدار قدرتهای بزرگ است. البته موضع رسمی جمهوری اسلامی با هیچیک از این دو رویکرد همخوانی ندارد، بلکه مشارکت فعال در این سازمانها به منظور شناسایی و به فعلیت درآوردن زمینههای همکاری و همگرایی است.
سازمان شانگهای گرچه در ۲۴ سال گذشته بهعنوان یک گروه امنیت منطقهای تأسیس شد، اکنون به سازمانی تبدیل شده است که دارای ابعاد مهم همکاریهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی میباشد. این سازمان تقریباً نیمی از جمعیت کره زمین را دربر گرفته و حدود یکچهارم سرزمینها و یکچهارم GDP جهانی را تشکیل میدهد.
ارزشها و آرمانهای مشترک
سازمان همکاری شانگهای که بخش عظیمی از آسیا و اوراسیا را دربر میگیرد با هدف ایجاد مجمعی از کشورها بر اساس برابری و عدالت و روابط خوب همسایگی و فارغ از سلطه قدرتهای غربی تشکیل شده است. منشور این سازمان که در سال ۲۰۰۳ اجرایی شده اهداف خود را بهصراحت اعلام میدارد:
تقویت اعتماد متقابل و دوستی و اصول همسایگی
تحکیم همکاریهای چندوجهی برای حفظ و تقویت صلح و امنیت و ثبات در منطقه
ارتقای یک نظم جدید سیاسی و اقتصادی بینالمللی عقلانی، منصفانه و دموکراتیک
رئیسجمهور شی در اجلاس سال گذشته سران در قزاقستان بهشدت از نظام موجود جهانی انتقاد کرد و به جای اختلاف، درگیری و هژمونی در روابط بینالملل بر عدالت، همکاری و توسعه تأکید ورزید. نظم جهانی که بر پایه ایدههای قدیمی تکقطبی یا دوقطبی مبتنی است، دوام و استحکام خود را از دست داده است. چراکه این نظم بر پایه برتری نظامی قدرتها و در جهت ذوب و هضم ملتها در نظام غربی طراحی شده بود؛ حال آنکه نظم در روابط بینالملل باید فراگیر و «چندقطبی» و مبتنی بر گفتوگو بین فرهنگها و منافع همگانی و جهانیشدن اقتصادی باشد و این مستلزم چندجانبهگرایی و برابری و عدالتورزی است. ایران که خود از منتقدان اصلی روابط مبتنی بر سلطه و نابرابری و یکجانبهگرایی بوده و بهشدت از تحریمها و قلدریهای آمریکا رنج میبرد، از آرمانها و اهداف سازمان شانگهای مبنی بر عدالت و پیشرفت و ثبات حمایت میکند.
ضرورت صلح
جمهوری اسلامی ایران با درک عمیق از گفتمان سازمان شانگهای مبنی بر یک نظم بینالمللی مبتنی بر برابری و پیشرفت اقتصادی، با این نهاد همراهی دارد. بر این اساس، ایده «گفتوگوی تمدنها» را در سال ۲۰۰۱ مطرح کرد و هم نقدی جدی بر نظام مبتنی بر استانداردهای دوگانه و فشارهای سیاسی از جانب غرب وارد نمود. آرمان اصلی سازمان شانگهای برابری دولتها و چندجانبهگرایی مبتنی بر عدالت در جهت صلح میباشد و این موضوع در منشور سازمان به شکل زیر انعکاس یافته است:
«سازمان شانگهای در پی مشارکت جمعی برای تحکیم صلح و تضمین امنیت و ثبات در منطقه است و این مهم با نظامهای سیاسی چندقطبی و جهانی شدن اطلاعات و اقتصاد میسر میشود.»
بر این مبنا، صلح و امنیت و ثبات منطقهای پیششرط توسعه اقتصادی تلقی میشود. موضعگیری این سازمان بر ضد حملات اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ اقدامی بهموقع در جهت حفاظت از صلح و محکومیت تجاوز و حمایت از یکی از اعضای این سازمان است. در این بیانیه آمده است: «اقدامات تجاوزکارانه علیه اهداف غیرنظامی، از جمله زیرساختهای هستهای و انرژی، که منجر به جانباختن شهروندان بیگناه شده، نقض آشکار اصول و موازین حقوق بینالملل و منشور سازمان ملل متحد تلقی میشود و تعرضی به حاکمیت ایران به شمار میرود. چنین حملاتی امنیت منطقهای و بینالمللی را تضعیف کرده و میتواند پیامدهای جدی برای صلح و ثبات جهانی به همراه داشته باشد. کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای بر حلوفصل موضوع برنامه هستهای ایران تنها از طریق راههای صلحآمیز و دیپلماتیک تأکید دارند.»
ایران با درک درست از اهداف این سازمان از جمهوری خلق چین انتظار دارد که در جهت بازدارندگی و امنیت و ثبات در منطقه خاورمیانه فعالتر شود. حمله اسرائیل به ایران که با حمایت و همکاری آمریکا انجام شد، علاوه بر اهداف اعلامشده در پی گسترش نفوذ امنیتی و سیاسی آمریکا در منطقه با هدف ایجاد محدودیت برای تعدادی از اعضای مهم شانگهای بود. از منظری دیگر، این حمله صلح و امنیت را که یکی از ابعاد اساسی پیمان شانگهای است، مورد هدف قرار داد. صلح بهعنوان پیششرط توسعه با ناامنسازی و تجاوز مورد خدشه قرار گرفت. ابتکار چین بهعنوان رئیس فعلی میتواند اقدامی در جهت محکومیت تجاوز و جنگطلبی و حفظ صلح و ثبات در منطقه باشد. بمباران تأسیسات هستهای صلحآمیز ایران که تحت نظارت گسترده و مستمر آژانس بود و اقدام نابجای زیانبار سه کشور اروپایی در تهدید به اسنپبک یکی دیگر از جلوههای زورگویی و نقض قوانین بینالمللی از طرف غرب است که باید در نوشته دیگری به آن پرداخت.
توسعه پایدار
انتظار بعدی از این اجلاس، تحکیم اعتماد استراتژیک بین چین و ایران است و این مستلزم تنیده شدن اقتصاد ایران در زنجیره ارزشی چین میباشد. تحریمهای یکجانبه و خلاف قانون آمریکا بنیان اقتصادی ایران را هدف قرار داده تا به زعم خود وحدت و انسجام جامعه را مخدوش سازد. در این شرایط خطیر نظامی و اقتصادی انتظار میرود اجلاس شانگهای به مسئولیت خود طبق منشور عمل کند و از ایران بهعنوان یکی از اعضای خود حمایت به عمل آورد.
توسعه پایدار اقتصادی آرمان مشترک سازمان شانگهای است و از آنجا که رشد اقتصادی هر عضو به تحکیم جایگاه این سازمان کمک میکند، لازم است طرحهای اقتصادی بلندمدت و بادوام با جمهوری اسلامی تنظیم گردد. بنابراین نیاز به مکانیزم جدیدی است که گفتوگوی سیاسی و استراتژیک با چین را به اجرا درآورد. بر این مبنا توصیه میشود «کمیسیون اصلاحات و توسعه در چین» مشارکت و همکاریهای بلندمدت با ایران را مدنظر قرار دهد. ایران که از موقعیت استراتژیک و منابع گسترده انرژی و نیروی انسانی بزرگ و کارآمد بهرهمند است، میتواند در زنجیره ارزشی چین مشارکت داشته باشد. لازم به یادآوری است که روابط ایران و چین دارای ابعاد گستردهای نظیر تفاهم بیستوپنجساله و طرح کمربند و جاده است که باید در هنگام سفر رسمی دوجانبه ریاست جمهوری به آن پرداخت.
مشاهده خبر در جماران