وقتی آژانس از تفاهم ایران و «پنج به‌اضافۀ یک» مطلع شد، از بُعد فنی حاضر به پذیرش نشد و مقامات مسئول آن به صراحت و قاطعیت به دو طرف ماجرا گفتند: اگر سانتریفیوژی در آنجا هست، باید آن را ثبت کنیم. ایران این شاسی را به آژانس به‌عنوان IR-8 اعلام کرده، ما طبق ضوابط خود باید آن را ثبت کنیم. انعکاس این خبر برای تهران باورکردنی نبود. اغراق نیست اگر گفته شود، دکتر صالحی به آسمان پرید و گفت: «اصلاً همین را می‌خواستم که آژانس رسمیت این پوسته را شناسایی کند که ایران یک IR-8 هم دارد، بقیه‌اش هم مهم نیست. اصلاً ما دیگر به این زودی‌ها دست به آن پوستۀ خالی در نطنز نمی‌زنیم و چون ثبت شده است، کار آماده‌سازی آن را در کارگاه‌ها دنبال می‌کنیم».
پایگاه خبری جماران: اخیرا کتاب با «راز سر به مهر» به قلم محمدجواد ظریف، علی اکبر صالحی، سید عباس عراقچی و مجید تخت روانچی با موضوع برجام در 6 جلد به نگارش درآمد و توسط انتشارات اطلاعات منتشر شده است.
این مجموعه گزارشی است توصیفی و مستند درباره روند یکی از مهمترین پرونده های تاریخی ایران که می کوشد قرائت ایرانی از برهه ای مهم در سرنوشت معاصر را به تصویر بکشد.
ماراتن مذاکراتی 1365 دقیقه‌ای
- جلسۀ یک‌روزۀ سومین نشست کارشناسان برای اجرای توافق موقت ژنو در آستانۀ سال نو 2014 میلادی رأس ساعت 8:15 بامداد 9/10/1392ش، در ژنو آغاز شد. به‌دلیل فرصت کم و عدم امکان تمدید جلسه برای روز دیگر، بنابر تصمیم دو هیئت، این جلسه با چند تنفس کوتاه‌مدت تا ساعت 7 صبح روز بعد یعنی دهم دی 1392ش، به‌مدت 1365 دقیقه بلاانقطاع ادامه یافت.
- مذاکره‌کنندگان ایرانی بر اساس دستورالعمل تکلیفی ذیل خطوط قرمز مذاکراتی که به آنها ابلاغ شده بود، بیان کردند: بدون هیچ‌گونه داوری تنها پس از جمع‌بندی موضوع در سطح مقامات سیاسی و بعد از قطعیت یافتن ذخایر پنج درصد آمادگی دارند، در این خصوص بیندیشند و به خواست کشورهای «پنج به‌اضافۀ یک» برای ارائۀ پاسخی سازنده و مطلوب مبادرت نمایند. بدین‌گونه به‌رغم آنکه هیئت مذاکره‌کنندۀ جمهوری اسلامی ایران مجوز اعمال تخفیف مورد انتظار را داشت، اما قبل از بیان هرگونه پاسخ سلبی یا ایجابی، با گروکشی این مسئله کوشید، حداکثر امتیاز ممکن را در موضوع میزان ذخایر کسب کند.
- طرف‌های مذاکراتی با گذشت از نیمه‌شب و در نخستین ساعات روز بعد، آخرین پروندۀ چند محوری خود با موضوع تحریم‌ها را بر روی میز قرار دادند. دهمین محور مذاکراتی با نخستین سرفصل خود که لغو تحریم‌ها بود، باب مباحث تازه‌ای را گشود. ابتدا دکتر بعیدی‌نژاد در خصوص لغو تحریم پتروشیمی از نمایندۀ «پنج به‌اضافۀ یک» پرسید: اخیراً مباحثی طرح شده که لغو تحریم پتروشیمی ممکن است، شامل نهادهای تحریم شده نشود. با توجه به اینکه اکثر قریب به اتفاق فعالیت‌های پتروشیمی جمهوری اسلامی ایران متعلق به شرکت‌های دولتی نفت و پتروشیمی است و این شرکت‌ها در فهرست تحریم‌ها قرار دارند، چنانچه این موضوع صحت داشته باشد، این نگرش به معنای این است که در عمل لغو تحریمی صورت نگرفته است و این امر مایۀ نگرانی عمیق جمهوری اسلامی ایران است. «لذا مایلیم از تفسیر شما در این موضوع آگاهی حاصل کنیم».
مذاکرات مقامات ارشد سیاسی
- بیان دکتر عراقچی اشاره بر آن داشت که نتیجۀ این اظهارات غیرواقع، تخریب فضای افکار عمومی و دادن بهانه به‌دست منتقدان برای وارد آوردن شدیدترین انتقادها علیه تفاهم ژنو بوده است. در برابر همۀ آنچه آمریکا انجام داد، جمهوری اسلامی ایران سعی کرد موضعی منطقی و شرافتمندانه بگیرد. اگرچه تهران هم می‌توانست فضا را تخریب کند و می‌توانست به‌طور گسترده اعلام پیروزی کند که اتفاقاً حق هم با جمهوری اسلامی ایران بود. متأسفانه اظهارات شخص شما هم منطبق بر همین ادبیات بوده است. در همین صحبت‌های اخیر خود در کنگره، سعی کرده‌اید تعهدات ایران را بسیار بیش از آنچه هست نشان دهید و در کنار آن دستاوردهای ایران را بس اندک اعلام کنید. ادبیات سخنرانی شما بسیار تند است. در این مواضع حداکثری که در کنگره داشتید، 12 بار از واژۀ «ایران قادر نیست» و هشت بار از واژۀ «ایران مجبور است» استفاده کرده‌اید. آقای کری وزیر امور خارجه و بعد رئیس جمهور آمریکا هم در فرصت‌های مختلف اظهارات خلاف واقع و نادرستی را بیان کردند که شرایط را در مجموع خیلی سخت کرده است. حتی در مواردی از ادبیات تهاجمی رایج میان نظامیان استفاده شده است. آقای اوباما در سخنرانی خود در مرکز سابان دست‌کم چهار نوبت می‌گوید، هیچ گزینه‌ای را از روی میز برنداشته است. تمام این ادبیات در ایران به‌طور کامل ترجمه و منعکس شده است. این خلاف تفاهمی بود که قرار بود حفظ گردد تا در جهت مذاکراتِ با حسن نیت گام برداریم و از ادبیات فشار و تهدید استفاده نشود.
- در فاصلۀ این تماس‌های تلفنی طولانی‌مدت، اتاق مذاکرات فی‌مابین طرف‌ها به‌صورت هم‌زمان و پیوسته دایر بود و رایزنی‌های فشرده، هم به‌صورت مستقیم و دوجانبه میان رؤسای هیئت‌های مذاکراتی «عراقچی ـ اشمید» و هم در قالب هیئت‌های همراه جریان داشت. در نهایت بعد از دو روز مذاکره، نظرات پنج کشور دیگر هم به شرح زیر توسط خانم اشمید اخذ شد:
- دستگاه IR-8 از نطنز خارج نشود.
- دستگاه برچیده نشود و سر جای خود در نطنز بماند، اما وضعیت فعلی آن حفظ شود و کار بیشتر روی آن صورت نگیرد.
- «پنج به‌اضافۀ یک» از درخواست برای مُهر و موم کردن آن صرف‌نظر کرده، ولی آژانس حفظ وضعیت موجود را تأیید کند.
- به‌دلیل آیین‌نامه‌های داخلی آژانس، «پنج به‌اضافۀ یک» به‌ناچار از درخواست برای عدم درج در گزارش آژانس صرف‌نظر کند.
- هرگونه توافق بر روی این سانتریفیوژ مکتوب نشود و تنها به‌صورت یک توافق شرافتمندانه[1] و شفاهی میان طرف‌ها باقی بماند.
- این خبر به‌مانند صاعقه بر سر مذاکرات برخورد کرد و سروصدای هیئت‌های «پنج به‌اضافۀ یک» بالا گرفت. آنها می‌گفتند طرف ایرانی نیرنگ به کار برده است، لذا این سانتریفیوژ باید برداشته شود. یک ماه جنگ و جدال برقرار بود و بالاخره در مذاکرات طولانی دکتر عراقچی و خانم شرمن، وقتی او دید چاره‌ای نیست، قبول کرد که این نمونه IR-8 آنجا بماند، ولی در گزارش بازرسان آژانس ثبت نشود. بدین‌گونه توافق با هیئت آمریکایی متعاقباً به بقیۀ اعضای «پنج به‌اضافۀ یک» منتقل شد و آنها هم موافقت کردند و به این شکل IR-8، تازه‌ترین نمونۀ پیشرفت فناوری هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بر زمین نطنز استوار ماند. این شرایط برای ایران یک پیروزی و برای «پنج به‌اضافۀ یک» عقب‌نشینی اجباری به شرط عدم ثبت رسمی این دستاورد ذیل توانمندی هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بود.
- بااین‌همه داستان و ماجرا بدین‌شکل هم خاتمه نیافت. وقتی آژانس از تفاهم ایران و «پنج به‌اضافۀ یک» مطلع شد، از بُعد فنی حاضر به پذیرش نشد و مقامات مسئول آن به صراحت و قاطعیت به دو طرف ماجرا گفتند: اگر سانتریفیوژی در آنجا هست، باید آن را ثبت کنیم. ایران این شاسی را به آژانس به‌عنوان IR-8 اعلام کرده، ما طبق ضوابط خود باید آن را ثبت کنیم.
- انعکاس این خبر برای تهران باورکردنی نبود. اغراق نیست اگر گفته شود، دکتر صالحی به آسمان پرید و گفت: «اصلاً همین را می‌خواستم که آژانس رسمیت این پوسته را شناسایی کند که ایران یک IR-8 هم دارد، بقیه‌اش هم مهم نیست. اصلاً ما دیگر به این زودی‌ها دست به آن پوستۀ خالی در نطنز نمی‌زنیم و چون ثبت شده است، کار آماده‌سازی آن را در کارگاه‌ها دنبال می‌کنیم».
ادامه دارد...
کپی شد
