تحقق اشتغال بزرگ، بنگاه کوچک نیاز به عزم ملی دارد، عزمی که بتواند اقتصاد کشور را از تونل های تاریک بی سرانجامی برای مردم و سرانجامی برای عده ای سودجو گذر داده و رهایی بخشد. به گزارش جی پلاس، اشتغال بزرگ در سایه بنگاههای کوچک از جمله راهبردهای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای توسعه اشتغال محسوب می شود که علی ربیعی وزیر کار بر تحقق آن تاکید زیادی دارد. تردیدی نیست، بنگاههای یادشده در شرایط نامطلوب اقتصادی می توانند آسیب پذیرترین بخش از اقتصاد نیز محسوب شوند. تعریف بنگاههای خرد و متوسط بنگاههای کوچک و متوسط تعاریف گوناگونی در دیگر کشورها دارند. در استرالیا صنایع کمتر از ۱۰۰ نفر کارگر، کوچک و بین ۱۰۰ تا ۴۹۹ نفر کارگر متوسط محسوب می شوند. همچنین در کشور کانادا صنایع با کمتر از ۱۰۰ نفر کارکن و با فروش کمتر از ۵ میلیون دلار کوچک و بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ نفر کارگر و با فروش ۵ تا ۲۰ میلیون دلار متوسط محسوب می شوند. صنایع کوچک چین بین ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارگر و متوسط بین ۱۰۱ تا ۵۰۰ نفر کارگر دارند و بنگاه اقتصادی با کمتر از ۱۰۰ نفر کارگر نیز در اندونزی کوچک و متوسط محسوب می شود. تعریف بنگاه کوچک در ایران تاکنون تعریف واحدی از بنگاه های کوچک و متوسط در ایران ارائه نشده ضمن آنکه از سازمانی به سازمان دیگر نیز متفاوت است. در یک طبقه بندی بنگاه های صنعتی ایران برحسب اندازه بنگاه به چهار گروه ۴۹ -۱۰ نفر کارگر، ۹۹ - ۵۰ نفر کارگر، ۱۴۹ -۱۰۰ نفر کارگر و ۱۵۰ نفر کارگر و بیشتر تفکیک شده اند که از این میان، سه گروه نخست در زمرهٔ بنگاه های کوچک و متوسط محسوب می شوند. هم اکنون در اکثر کشورهای جهان بنگاههای کوچک و متوسط سهم بالایی در ایجاد ارزش افزوده و اشتغال دارند و تامین بخش عمده تولید در آن کشورها برعهده بنگاههای خرد است. جزیره مورانو یکی از جاذبه های گردشگری در کشور ایتالیا در شهر ونیز به دلیل ساخت محصولات شیشه ای در جهان مشهور است. در کارگاههای شیشه سازی این جزیر زیبا ۲ تا پنج نفر کار می کنند و کالاهای دست ساز خود را به بالاترین قیمت برای صادرات و همچنین فروش در جزیره به گردشگران خارجی و داخلی تولید و عرضه می کنند. کارگاههای تولید محصولات دامی و کشاورزی و همچنین تولید عطر در شهرهای کوچک فرانسه در قالب بنگاههای خرد و متوسط از درآمدزاترین بخش های اقتصادی هستند که توانسته اند اشتغال زایی بالایی را در آن کشور ایجاد کنند. کشور سوئیس که تولیدکننده بهترین برند ساعت در جهان است از طریق بنگاههای خرد و متوسط ابزارهای مورد نیاز محصول ساعت برندهای معروف جهان را تامین می کند. کشور چین که یکی از اقتصادهای مهم در تولید کالا محسوب می شود نیز به طور عمده از طریق بنگاههای خرد محصولات خود را تولید و به سایر کشورهای جهان صادر می کند. رشد بالای اقتصادی در چین در گرو فعالیت بنگاههای کوچک و متوسط است. نگاهی به تجارب بنگاههای خرد و متوسط در کشورهای در حال توسعه نشان می دهد مسیر طی شده مبتنی بر واقعیت اقتصاد آن کشورها انجام شده و می تواند به عنوان الگویی برای اقتصاد ایران که باید ققنوس وار از میان شرایط نامطلوبی که به آن گرفتار شده، بال بگستراند، باشد. بنگاههای کوچک و متوسط در اقتصاد مالزی کشور مالزی چشم انداز توسعه ۲۰۲۰ خود را براساس گسترش فعالیت کسب و کارهای خرد برنامه ریزی کرده است. به طوری که اکنون بنگاههای خرد و متوسط در مالزی ۹۳٫۸ درصد از شرکت های فعال در بخش صنعت، ۲۷٫۳ درصد از کل تولیدات کارخانجات، ۲۵٫۸ درصد از ارزش افزوده تولید، ۲۷٫۶ درصد از دارایی های ثابت و ۳۸٫۹ درصد از استخدام نیروی کار این کشور را به خود اختصاص داده اند. بنگاههای کوچک و متوسط در اقتصاد تایوان ۹۸ درصد از اقتصاد کشور تایوان بر محور فعالیت بنکاههای خرد و متوسط بنا شده به طوری که این کشور مقام نخست را در میان سایر کشورهای جهان به لحاظ دارا بودن واحدهای خرد به خود اختصاص داده است. سهم بنگاههای کوچک و متوسط در بخش خدمات نیز در این کشور بیش از ۸۹ درصد است. بنگاههای کوچک و متوسط به لحاظ ایجاد اشتغال، نقش بسیار مهمی در اقتصاد تایوان برعهده دارند زیرا بخش مهمی از شاغلان این کشور در بنگاههای یادشده به کار اشتغال دارند. حدود ۷۸ درصد از مجموع افرادی که سالانه جذب بازار کار می شوند، به استخدام بنگاههای کوچک ومتوسط در می آیند. در سالهای اخیر، بنگاههای کوچک و متوسط حدود ۳۰ درصد از کل فروش شرکت ها و ۲۰ درصد از مجموع صادرات مستقیم این کشور را به خود اختصاص داده اند. یکی از ویژگی های مهم بنگاههای خرد و متوسط عمر کوتاه آنها است به طوری که زایش و مرگ این بنگاهها بسیار سریع است. بنگاههای کوچک و متوسط در تایوان در رده سنی بین ۵ تا ۱۰ سال قرار می گیرند چرا که از تاسیس بیش از ۶۴ درصد از بنگاههای کوچک و متوسط در تایوان افزون بر ۵ سال می گذرد. این رقم در مورد بنگاههای بالاتر از ۱۰ سال، بیش از ۴۲ درصد است. بنگاههای کوچک و متوسط در ترکیه بررسی ها نشان می دهد که ۹۹٫۵ درصد از اقتصاد ترکیه بر محور فعالیت بنگاههای کوچک و متوسط است. ۷۶٫۶ درصد از اشتغال ترکیه از طریق بنگاههای خرد و متوسط ایجاد شده است. سهم بنگاههای کوچک و متوسط در تولید ناخالص داخلی ترکیه ۲۷٫۲ درصد است. عمر این بنگاهها در ترکیه ۱۱ سال است هرچند ۸۰ درصد بنگاههای یادشده در پنج سال نخست تعطیل می شوند. ظرفیت گردشگری و بنگاه خرد در ایران یکی از صنایع مهمی که متاسفانه طی بیش از سه دهه در ایران مغفول مانده بخش گردشگری می باشد. صنعت گردشگری از جمله صنایع کشور است که می تواند واحدهای کوچک اقتصادی را در کشور گسترش دهد و نقش مهمی در تولید و ایجاد اشتغال ایفا کند. رونق صنعت ساختمان در قالب ساخت هتل، رستوران و مراکز توریستی، صنایع غذایی، صنایع دستی، صنایع لوازم خانگی، آموزش گردشگر، حمل و نقل،صنعت چاپ و نشر و بسیاری از صنایع دیگر را در قالب واحدهای کوچک اقتصادی رونق دهد. تجربه ناموفق حمایت از بنگاههای کوچک و متوسط در ایران یکی دیگر از عملکردهای ناموفق دولت در هشت سال گذشته کارنامه ناموفق در زمینه به اصطلاح توسعه بنگاههای خرد و متوسط بود که با انحراف ۶۰ درصدی مواجه شد. طرح یادشده در دولت نهم نه تنها به اهداف خود دست نیافت بلکه نقدینگی بزرگی را از بانک های کشور به نام بنگاههای کوچک و متوسط روانه حساب برخی از افراد کرد که بعد از گذشت ۶ سال هنوز دیناری از این پول به نظام بانکی برگشت نکرده است. در این طرح، بانک های دولتی مجبور شدند در اعطای تسهیلات، اولویت های دولت را در توسعه مناطق در نظر بگیرند و نفع بانک ها و ملاحظات تجاری در این زمینه نقش تعیین کننده ای نداشت. قرار بود با اجرای طرح بنگاههای زودبازده سه میلیون و ۱۰۰ هزار شغل ایجاد شود اما بنابر آماری که در همان سالها انتشار یافت فقط ۹۰۰ هزار شغل از این محل ایجاد شد. یکی از ایرادات بزرگ در اجرای طرح یادشده این بود که بسیاری از منابع مالی برای بنگاههای خرد و متوسط هزینه نشد و به اصطلاح این منابع به بیراهه رفتند. بسیاری از بنگاهداران که این منابع را دریافت می کردند آن را برای خرید ملک و زمین خرج کردند و در نهایت آن شد که نمی باید می شد. طرح ناموفق حمایت از بنگاههای زودبازده در حالی در ایران انجام شد که اقتصادی که با رشد ۶درصدی از دولت هشتم به دولت بعدی واگذار شد، با چالش های متعدد دیگری طی هشت سال مواجه شد که بسیاری از بنگاههای کوچک و متوسط را به تعطیلی کشاند. شکی نیست، بنگاههای خرد و متوسط آسیب پذیرترین حلقه در اقتصاد می باشند که هرگونه اعوجاجی می تواند کمر آنها را به دو نیم کند. افزایش هزینه های سوخت بنگاههای اقتصادی به دنبال هدفمند کردن یارانه ها، واردات بی رویه کالا، جهت گیری اقتصادی کشور به سمت اقتصاد دلالی و رانت خواری، تیره شدن روابط خارجی در عرصه های بین المللی و مهمترین و تاثیرگذارترین عامل، بی کفایتی دولتی ناکارآمد بسیاری از بنگاههای کوچک را تعطیل کرد و خیل عظیم بیکاران را روانه خیابانها برای دستفروشی کالاهای غیروطنی کرد. بنگاههای خرد نیاز به حمایت و ساماندهی دارند بایزید مردوخی مشاور اقتصادی وزیر کار معتقد است: مرگ و میر واحدهای کوچک اقتصادی خیلی طبیعی است و سریع رخ می دهد. این واحدهای خیلی زود بوجود می آیند و بخاطر آنکه استراتژی ندارند و از آنها حمایت نمی شود، زود از بین می روند. وی ادامه داد: واحدهای کوچک وقتی که از چرخه تولید خارج می شوند، تغییر شغل می دهند و به فعالیت های دیگر اقتصادی روی می آورند، ضمن آنکه برگشت این واحدها به فعالیت قبلی بندرت صورت می گیرد. وی معتقد است: برای حمایت از واحدهای کوچک اقتصادی باید کار اساسی صورت گیرد. به گفته مردوخی، اقتصاد کشور برای توسعه اشتغال چاره ای جز توسعه واحدهای کوچک اقتصادی ندارد. این واحدها ضمن آنکه می توانند محصول تولید کنند، اشتغال هم ایجاد خواهند کرد. به گفته مشاور اقتصادی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مناطق محروم کشور ظرفیت بالایی برای توسعه اشتغال خرد دارند. علیرضا حیدری کارشناس حوزه کار نیز معتقد است: بنگاههای خرد و متوسط به طور عام تامین کننده بخشی از نیازهای صنایع بزرگ هستند. در ایران بیش از ۹۰ درصد از بنگاههای اقتصادی کوچک و متوسط هستند اما ۷۰درصد نیروی کار کشور در این واحدها فعال می باشند. وی با اشاره به اینکه در شرایط دشوار اقتصادی نخستین مجموعه هایی که صدمه می بینند، بنگاههای کوچک و متوسط هستند، گفت: به طور مثال وقتی صنایع خودروسازی دچار مشکل می شوند در وهله نخست قطعه سازان دچار مشکل خواهند شد. اشتغال بزرگ، بنگاه کوچک علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بتازگی از راهبرد جدید این وزارتخانه بنام 'اشتغال بزرگ، بنگاه کوچک' سیاست جدید دولت برای مهار بیکاری نام برد. تردیدی نیست، راهبرد یادشده صحیح می باشد اما برای تحقق آن باید بسیاری از پیش زمینه ها فراهم شود که مهمترین آن عبور اقتصاد ایران از رانتخواری است. بنگاههای کوچک اقتصادی، اساس ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی هستند اما این مهم تنها در صورتی تحقق می یابد که اقتصاد کشور بتواند از تلاطم رودخانه ای که هم اکنون گرفتار آن است به رودخانه ای در مسیر درست انتقال یابد. تولید باید اساس اقتصاد کشور شود. برای تحقق شعار اشتغال بزرگ، بنگاه کوچک باید زیرساختهای لازم را فراهم کرد زیرا تنها وزارت کار نمی تواند این امر را عملیاتی کند. منبع: ایرنا
دیدگاه تان را بنویسید