سؤال:[حضرت آیت‏اللّه‏، وضعیت واقعی ایران را چگونه بررسی و ارزیابی می‏فرمایید؟]

جواب:الآن ایران در حال انقلاب است. اعتصابات تمام قشرها را فرا گرفته است. حکومت نظامی شاه مشغول قتل و غارت است. از اطراف، اشرار را تحریک می‏کنند که به شهرها بریزند و مردم را بکشند. دانشگاههای ما همه تعطیل است. مدارس دینی، همه تعطیل است. وضع آشفته است. و تمام اینها برای این است که[ملت]ایران این رژیم را نمی‏خواهد. رژیمی که پنجاه سال بر مردم حکومت جائرانه کرده است. پنجاه سال اختناق ایجاد کرده است و مردم را کشته است. مردم نمی‏خواهند و ان شاءاللّه‏ پیروز می‏شوند.

ــ[حضرت آیت‏اللّه‏، موضع شما نسبت به سایر مخالفین شاه در ایران چیست؟]

ــما با هر کسی که با خواستهای ملت ایران که سقوط شاه و شاهنشاهی است موافق باشد موافقیم و با ما برادر است. و اگر چنانچه با آن خواستها موافق نباشد قهراً خائن به ملت است و ما با او نیستیم.

ــ[حکومت آینده‏ای که بتواند مورد تأیید و قبول حضرتعالی باشد چه ترکیبی باید داشته باشد؟]

ــحکومت جمهوری، متکی به آرای عمومی و اسلامی، متکی به قانون اسلام. این را جمهوری اسلامی می‏گوییم و این مورد نظر ماست.

ــ[موقف حضرت آیت‏اللّه‏ نسبت به دو ابرقدرت روسیۀ شوروی و امریکا چیست؟ و آیا تصور می‏فرمایید که خطر یک دخالت نظامی از طرف اینها به ایران در آینده وجود داشته باشد؟]

ــخیر، چنین احتمالی را که مورد نظر شماست نمی‏دهیم، چون الآن هم چیزی در حد
دخالت مستقیم نظامی امریکا در ایران است. نظر ملت ایران این است که استقلال و آزادی پیدا کند. پس چگونه با دخالت این دو ابرقدرت قضایای ایران حل می‏شود؟ البته ما با هر کشوری اگر در امور ما دخالت نکند و با ما به عدالت رفتار کند ما هم با آنها به طور عدالت رفتار خواهیم کرد.

ــ[رابطۀ شما با دولتهای عربی چگونه خواهد بود؟ به کدام طرف تمایل پیدا خواهید کرد؟ به طرف دولتهای عربی مترقی نظیر لیبی، سوریه و عراق و یا به طرف دولتهای معتدل نظیر عربستان سعودی و مصر؟]

ــدولتی که ما ایجاد می‏کنیم دولت اسلامی، جمهوری اسلامی است. و هر یک از آنها نزدیکتر به جمهوری اسلامی باشند، البته آنها نزدیکتر به ما خواهند بود و هر کدام دورتر باشند، دورتر.

ــ[حکومت نظامی[1]گفته است که تصمیم دارند که قانون اساسی را با شریعت اسلام متناسب و تعدیل کنند ـ دو روز پیش در روزنامه‏های عربی منعکس شده بود ـ آیا حضرت آیت‏اللّه‏ بر این عقیده هستند که رژیم شاه بتواند با این برنامه‏ها و با این قدمهایی که برمی‏دارد در جبهۀ مخالف خودش تأثیر بگذارد و برخی از آنها را به خودش جلب نماید؟]

ــاینها دروغ می‏گویند. اگر راست می‏گویند اول چیزی که در قانون اساسی مخالف با اسلام است سلطنت شاه و اصل رژیم سلطنتی است. اگر او برطرف شد و سایر قوانین اسلام را هم درست کردند و این اشخاصی که الآن در رأس واقع شده‏اند رفتند، آن وقت تکلیف را روشن می‏کنیم.